Thụy Điển – Wikipedia tiếng Việt

Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Sverige), tên chính thức là Vương quốc Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Konungariket Sverige), là một quốc gia ở Bắc Âu, giáp Na Uy ở phía Tây và Phần Lan ở phía Đông Bắc, nối với Đan Mạch bằng cầu Öresund ở phía Nam, phần biên giới còn lại giáp Biển Baltic và Biển Kattegat.

Với diện tích 449 964 km², Thụy Điển là nước lớn thứ ba trong Liên minh châu Âu, với dân số 10.2 triệu người, trong đó có khoảng 2,4 triệu người được sinh ra ở nước ngoài [6]. Thụy Điển có mật độ dân số thấp với 21 người/km² nhưng lại tập trung cao ở nửa phía Nam của đất nước. Khoảng 85% dân số sống ở thành thị và theo dự đoán con số này sẽ tăng dần vì quá trình đô thị hóa đang diễn ra.[7] Thủ đô của Thụy Điển là Stockholm, đây cũng là thành phố lớn nhất nước. Thành phố lớn thứ hai là Göteborg với dân số khoảng 500.000 người và 900.000 người trên tổng vùng. Thành phố lớn thứ ba là Malmö với dân số khoảng 260.000 người và 650.000 người ở tổng vùng. Ngày nay, Thuỵ Điển là một nước quân chủ lập hiến với thể chế đại nghị. Quyền lực lập pháp của đất nước thuộc về Quốc hội (Riksdag) đơn viện gồm 349 đại biểu. Quyền hành pháp được thực hiện bởi chính phủ do thủ tướng chủ trì. Thụy Điển là một nhà nước đơn nhất, được chia thành 21 hạt và 290 đô thị.

Một nhà nước độc lập của Thụy Điển đã xuất hiện trong đầu thế kỷ 12. Sau khi đại dịch Cái Chết Đen bùng nổ vào giữa thế kỷ 14 giết chết khoảng một phần ba dân số Scandinavia [8][9], Liên minh Hanse xuất hiện và trở thành mối đe doạ đối với văn hoá, tài chính và ngôn ngữ của người Scandinavia[Còn mơ hồ – thảo luận]. Điều này dẫn đến việc hình thành Liên minh Kalmar giữa các nước Scandinavia vào năm 1397 [10], tuy vậy sau đó Thụy Điển đã rời bỏ Liên minh vào năm 1523. Khi Thụy Điển tham gia vào cuộc Chiến tranh Ba mươi năm bên phe Tân giáo, họ bắt đầu quá trình mở rộng lãnh thổ của mình và sau đó không lâu Đế chế Thụy Điển đã được hình thành, trở thành một trong những thế lực hùng mạnh nhất của châu Âu cho đến đầu thế kỷ 18. Lãnh thổ của Thụy Điển nằm ngoài bán đảo Scandinavia đã dần dần bị mất trong thế kỷ 18 và thế kỷ 19. Nửa phía Đông của Thụy Điển (Phần Lan ngày nay), rơi vào tay Đế quốc Nga năm 1809. Cuộc chiến tranh cuối cùng Thụy Điển tham gia trực tiếp vào năm 1814, khi Thụy Điển sử dụng quân sự ép Na Uy nhập vào Liên minh Thụy Điển và Na Uy, một liên minh tồn tại đến tận năm 1905. Kể từ đó, Thụy Điển là một nước hòa bình, áp dụng chính sách đối ngoại không liên kết vào thời bình và chính sách trung lập thời chiến [11]. Thụy Điển giữ vai trò trung lập trong cả hai cuộc chiến tranh thế giới và Chiến tranh Lạnh, mặc dù từ năm 2009 Thụy Điển đã chuyển sang hợp tác công khai với NATO.

Sau khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, Thụy Điển gia nhập Liên minh châu Âu vào ngày 1 tháng 1 năm 1995, nhưng đã từ chối trở thành một thành viên của NATO, cũng như từ chối gia nhập Khu vực đồng euro sau một cuộc trưng cầu dân ý. Thụy Điển hiện là thành viên của nhiều tổ chức như Liên Hợp Quốc, Hội đồng Bắc Âu, Hội đồng Châu Âu, Tổ chức Thương mại Thế giới và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Thụy Điển là một nước có nền kinh tế phát triển cao, duy trì một hệ thống phúc lợi xã hội rộng rãi theo mô hình Bắc Âu, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tổng quát và giáo dục đại học miễn phí cho người dân. Thụy Điển đứng thứ 11 thế giới về thu nhập bình quân đầu người, ngoài ra nước này cũng đạt thứ hạng cao trong nhiều bảng xếp hạng quốc tế, đặc biệt là về chất lượng cuộc sống, y tế, giáo dục, bảo vệ tự do dân sự, cạnh tranh kinh tế, bình đẳng, thịnh vượng và phát triển con người [12][13].

Tên gọi của Thuỵ Điển trong tiếng Việt bắt nguồn từ tiếng Trung. Trong tiếng Anh, Thụy Điển được gọi là “Sweden”. Bằng tiếng Trung, “Swe-den” được phiên âm là “瑞典” (pinyin: “Ruì diǎn”). “瑞典” có âm Hán Việt là “Thuỵ Điển”.[14]

Tên gọi Thụy Điển (Sweden) được mượn từ tiếng Hà Lan trong thế kỉ 17 nói tới Thụy Điển như một cường quốc mới nổi. Trước khi đế quốc Thụy Điển bành trướng, tiếng Anh hiện đại thời kì đầu sử dụng từ Swedeland. Sweden (Thụy Điển) được bắt nguồn từ sự tái tạo từ tiếng Anh cổ Swēoþēod, có nghĩa là dân Swedes (Old Norse Svíþjóð, Latin Suetidi). Từ đó nguồn gốc từ Sweon/Sweonas (Old Norse Sviar, Latin Suiones). Người Thụy Điển (Swedish) gọi là Sverige, nghĩa là vương quốc của người Swedes (Thụy Điển).

Biến thể của tên Sweden ( Thụy Điển ) được sử dụng trong hầu hết những ngôn từ, ngoại trừ tiếng Đan Mạch và tiếng Na Uy sử dụng từ Sverige, tiếng Faroese dùng từ Svøríki, tiếng Iceland Svíþjóð, và ngoại lệ đáng quan tâm hơn của một số ít ngôn từ Finnic nơi mà từ Ruotsi ( tiếng Phần Lan ) và Rootsi ( tiếng Estonia ) được sử dụng, những cái tên thường được coi là đề cập đến những người từ những khu vực ven biển của Roslagen, Uppland ( thuộc Thụy Điển ), những người được biết đến với cái tên Rus, và trải qua họ có tương quan về mặt từ ngữ với tên tiếng Anh của Russia ( Nga ) .

Vào cuối thời kỳ băng hà (khoảng 12.000 TCN), những người đầu tiên đã bắt đầu di dân đến các vùng ven biển bằng đường bộ ở giữa Đức và Scania (miền Nam Thụy Điển ngày nay). Các di chỉ khảo cổ lâu đời nhất có niên đại vào khoảng 13.000 năm trước đây được tìm thấy ở vùng Scania. Khi con đường bộ này biến mất vào khoảng 5.000 năm TCN miền Trung và vùng ven biển của Thụy Điển đã có dân cư. Cũng theo các di chỉ khảo cổ, trong thời gian từ Công Nguyên cho đến năm 400 đã có một nền thương mại phát đạt với Đế quốc La Mã. Vùng Scandinavia được nhắc đến lần đầu tiên trong các văn kiện của La Mã từ năm 79 như trong Naturalis Historiae của Gaius Plinius Secundus hay trong De Origine et situ Germanorum của Gaius Cornelius Tacitus.

Đầu thế kỷ XI, vương quốc này là một liên minh lỏng lẻo của những vùng tự trị với những hội đồng, luật lệ và tòa án nhân dân riêng không liên quan gì đến nhau, chỉ được link với nhau qua cá thể của vị vua có quyền lực tối cao tương đối ít. Vương quốc thật ra được xây dựng trong thời kỳ Trung Cổ, giữa năm 1000 và 1300, đồng thời với việc theo Công giáo. Sau năm 1000 thương hiệu vua khởi đầu thành hình ở Götaland ( miền nam Thuỵ Điển ) và ở Svealand ( miền trung Thuỵ Điển ). Ban đầu chức vị này thường hay bị tranh cãi, không bền vững và kiên cố và thường chỉ có tầm quan trọng trong vùng. Dưới thời của Birger Jarl, người có quan hệ mật thiết với anh rể của ông là vua Erik Eriksson, mở màn có những cải cách xã hội và chính trị to lớn, mang lại một quyền lực tối cao tập trung chuyên sâu và một xã hội được tổ chức triển khai theo gương của những vương quốc phong kiến châu Âu .Năm 1388, nữ hoàng Đan Mạch Margarethe I được một phái quý tộc chống đối công nhận là người trị vì Thuỵ Điển. Năm 1397 cháu của Margarethe là Erik của Pommern lên ngôi vua trị vì 3 vương quốc Đan Mạch, Na Uy và Thuỵ Điển, xây dựng Liên minh Kalmar .
Trận Poltava năm 1709 .Năm 1611, sau khi vua cha qua đời, Gustav II Adolf lên ngôi lúc 17 tuổi, mở màn thời kỳ Thuỵ Điển vươn lên trở thành cường quốc. Ông tham chiến trong nhiều cuộc cuộc chiến tranh thời đó. [ 15 ] Vào năm 1700, ba nước láng giềng là Đan Mạch, Ba Lan và Nga khởi đầu cuộc Đại chiến Bắc Âu ( 1700 – 1721 ) chống lại Thuỵ Điển. Vua Karl XII của Thụy Điển lần lượt đánh tan tác quân Đan Mạch, quân Nga và cả quân Ba Lan. [ 16 ] Nhưng vào năm 1709, một vị vua lớn trong lịch sử vẻ vang Nga là Pyotr Đại Đế đánh tan tác quân Thuỵ Điển trong trận Poltava ( 1709 ). [ 17 ] Vua Karl XII chết vào năm 1718, và rồi Thuỵ Điển không còn là cường quốc nữa, mất đất về tay Đế quốc Nga và Vương quốc Phổ. Tuy thế, cơ quan chính phủ Thuỵ Điển vẫn mong ước lập lại vai trò liệt cường của quốc gia. Họ đẩy quốc gia vào cuộc cuộc chiến tranh với quân Nga trong thập niên 1740, hiệu quả là quân Thuỵ Điển lại bại trận. Từ đó, Nga hoàng càng can thiệp vào nội bộ Thụy Điển [ 18 ] Trong cuộc Chiến tranh Bảy năm ( 1756 – 1763 ), Thuỵ Điển tham chiến trong liên quân Áo – Pháp – Nga, để đánh nước Phổ với mong ước giành lại tỉnh Pomerania. [ 19 ] Nhưng một vị vua lớn trong lịch sử vẻ vang Phổ là Friedrich II Đại Đế đã đấu tranh dũng mãnh, ở đầu cuối liên quân từ từ tan rã và quân Thuỵ Điển cũng phải rút lui. [ 20 ]
Vua Karl XIV Johan tranh vẽ của Fredric WestinTrong cuộc đại chiến chống Nga ( 1788 – 1790 ) của vua Gustav III, Quân đội Thuỵ Điển gặt không ít rắc rối và cũng chẳng nhận được một vùng đất nào. [ 21 ]. Không những vậy, cuộc cuộc chiến tranh chống Napoléon của vua Gustav IV Adolf còn gây cho Thuỵ Điển nhiều thiệt hại hơn. Do Nga hoàng Aleksandr I lúc đó liên minh với Napoléon ( 1807 ), quân Nga đánh đuổi quân Thuỵ Điển ra khỏi xứ Phần Lan, và điều này khiến một nhóm quý tộc Thuỵ Điển nổi điên lật đổ vua Gustav IV Adolf vào năm 1809. [ 22 ] Vào năm 1813, Thụy Điển tham chiến trong liên quân chống Pháp – một liên minh có cả Nga và Phổ [ 23 ] ; sau khi Hoàng đế Napoléon đại bại trong trận Leipzig, vua Karl XIV Johan còn lâm chiến với Đan Mạch. [ 24 ] Trong Hiệp ước Kiel năm 1814 Đan Mạch bắt buộc phải nhượng Na Uy để đổi lại phần đất Vorpommern của Thuỵ Điển. Khi Na Uy công bố độc lập sau đó, trong một đại chiến ngắn ngủi và gần như không đổ máu vua Karl XIV Johan đã thành công xuất sắc trong việc ép buộc xây dựng liên minh Thuỵ Điển – Na Uy mà trong đó Na Uy vẫn là một vương quốc riêng không liên quan gì đến nhau. Sau cuộc cuộc chiến tranh sau cuối này Karl XIV Johan đã vận dụng một chủ trương tự do đồng điệu, là cơ sở cho nền trung lập của Thuỵ Điển. Thời gian 200 năm độc lập của Thuỵ Điển tính từ thời gian này cho đến nay là độc nhất trên toàn quốc tế ngày này .Dân số Thuỵ Điển tăng rõ ràng trong thế kỷ XIX, từ năm 1750 đến 1850 dân số đã tăng gấp đôi. Nhiều người ở vùng nông thôn, là nơi cư ngụ của đa số người dân, không có việc làm, đi đến nghèo nàn và nghiện rượu. Vì thế trong thời hạn từ 1850 đến 1910 đã có một cuộc di dân lớn mà hầu hết là đến Mỹ. Mặc dầu vậy khi cuộc Cách mạng công nghiệp bắt đẩu tiến triển tại Thuỵ Điển, người dân từng bước gia nhập vào thành phố và tổ chức triển khai những công đoàn xã hội chủ nghĩa. Một cuộc cách mạng của những người theo chủ nghĩa xã hội đang rình rập đe dọa xảy ra được tránh khỏi vào năm 1917, sau đó là việc tái xây dựng chính sách nghị viện và vương quốc này trở thành dân chủ .Trong thế kỷ XX, Thuỵ Điển trung lập trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất và Chiến tranh quốc tế thứ hai, mặc dầu là sự trung lập của vương quốc này trong Chiến tranh quốc tế thứ hai vẫn còn bị tranh cãi. Thụy Điển liên tục trung lập trong cuộc Chiến tranh Lạnh và cho đến thời nay, vẫn không là thành viên của một liên minh quân sự nào. Sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, nhờ nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên không bị tàn phá, Thụy Điển đã hoàn toàn có thể tăng trưởng ngành công nghiệp cung ứng cho công cuộc tái thiết kế xây dựng châu Âu và cho nên vì thế trở thành một trong những vương quốc giàu sang nhất trên quốc tế vào thập niên 1960. Khi những nền kinh tế tài chính khác khởi đầu vững mạnh, Thụy Điển tuy đã bị vượt qua vào thập niên 1970 nhưng vẫn thuộc về những vương quốc đứng đầu về mặt niềm hạnh phúc của dân cư .Ngày 19 tháng 12 năm 1946, Thuỵ Điển gia nhập Liên Hiệp Quốc, tháng 11 năm 1959 gia nhập Thương Hội mậu dịch tự do châu Âu ( EFTA ). Dưới triều vua Gustavus V ( 1907 – 1950 ), kinh tế tài chính tăng trưởng thịnh vượng chưa từng có. Thuỵ Điển duy trì tính trung lập trong Chiến tranh quốc tế thứ I. Một lần nữa, Thuỵ Điển vẫn giữ vai trò trung lập trong Chiến tranh quốc tế thứ II. Đảng Dân chủ xã hội liên tục cầm quyền dưới thời Thủ tướng Per Albin Hasson ( 1932 – 1946 ), Thủ tướng Tage Erlander ( 1946 – 1969 ). Kinh tế vẫn tăng trưởng và quy mô Thuỵ Điển liên tục được củng cố. Tuy nhiên, dưới thời Thủ tướng Olof Palme ( 1969 – 1979 ), nhà nước phải đương đầu vớị cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính – xã hội .Năm 1976, phe bảo thủ lên cầm quyền. Năm 1982, O. Palme trở lại giữ chức Thủ tướng. Palme bị Ám sát năm 1986, Ingvar Carlsson trở thành người tiếp sau. Năm 1991, chỉ huy phe bảo thủ, Carl Bildt, trở thành Thủ tướng. Năm 1994, Đảng Dân chủ Xã hội trở lại cầm quyền. Năm 1995, Thuỵ Điển gia nhập Liên hiệp châu Âu, nhưng phủ nhận trải qua việc sử dụng đồng euro năm 1999. [ 25 ]Trong những thập kỷ gần đây, Thụy Điển đã trở thành một vương quốc phong phú về văn hóa truyền thống do làn sóng nhập cư ồ ạt vào vương quốc này ; trong năm 2013, người ta ước tính rằng 15 % dân số Thụy Điển sinh ra ở quốc tế. Dòng người nhập cư đã mang lại những thử thách mới về xã hội. Nhiều sự cố đấm đá bạo lực đã xảy ra có tương quan đến những người nhập cư [ 26 ] [ 27 ] trong đó có cuộc bạo loạn tại Stockholm năm 2013 xảy ra sau vấn đề một người nhập cư Bồ Đào Nha già bị bắn chết bởi một viên công an. [ 28 ] Để đối phó với những sự kiện đấm đá bạo lực này, đảng Dân chủ Thụy Điển, một đảng trái chiều có lập trường chống người nhập cư, đã thôi thúc những chủ trương chống nhập cư của họ, trong khi phe trái chiều cánh tả đổ lỗi cho sự bất bình đẳng ngày càng tăng do những chủ trương kinh tế tài chính xã hội sai lầm đáng tiếc của chính phủ nước nhà trung hữu [ 29 ]. Thụy Điển đã bị ảnh hưởng tác động nặng nề bởi cuộc khủng hoảng cục bộ di cư châu Âu năm năm ngoái, thực trạng này sau cuối cũng đã buộc cơ quan chính phủ nước này phải thắt chặt hơn những pháp luật về nhập cư. [ 30 ]
Tòa nhà Quốc hội Thụy Điển .

Thụy Điển có bốn đạo luật cơ bản (tiếng Thụy Điển: grundlagar) kết hợp với nhau hình thành nên hiến pháp của đất nước, bao gồm: Văn kiện của chính phủ (tiếng Thụy Điển: Regeringsformen), Đạo luật Kế vị (tiếng Thụy Điển: Successionsordningen), Đạo luật về quyền tự do báo chí (tiếng Thụy Điển: Tryckfrihetsförordningen), Luật Cơ bản về quyền tự do ngôn luận (tiếng Thụy Điển: Yttrandefrihetsgrundlagen).[31][32]

Thụy Điển là một nhà nước quân chủ lập hiến với Vua Carl XVI Gustaf là người đứng đầu nhà nước kể từ năm 1973, tuy nhiên vai trò của quốc vương chỉ số lượng giới hạn trong những tính năng nghi lễ và đại diện thay mặt. [ 33 ] Theo pháp luật của Văn kiện nhà nước năm 1974, nhà vua không có bất kể quyền lực tối cao chính trị chính thức nào. [ 34 ] [ 35 ] Nhà vua là người mở phiên họp Quốc hội hàng năm, tổ chức triển khai Hội đồng tin tức thường kỳ với Thủ tướng và nhà nước, chủ trì những cuộc họp của Hội đồng Tư vấn Ngoại giao ( Tiếng Thụy Điển : Utrikesnämnden ) và là người đảm nhiệm quốc thư của những đại sứ quốc tế gửi tới Thụy Điển cũng như đóng dấu quốc thư gửi ra quốc tế. [ 36 ] [ 37 ] Ngoài ra, nhà Vua cũng là người thanh toán giao dịch ngân sách cho những chuyến thăm cấp nhà nước ở quốc tế và tiếp đón khách quốc tế với tư cách là chủ nhà. Ngoài những trách nhiệm chính thức, Vua và những thành viên khác trong mái ấm gia đình hoàng gia cũng triển khai một loạt những trách nhiệm đại diện thay mặt không chính thức khác cả ở trong nước và ngoài nước. [ 38 ]Cơ quan lập pháp là Riksdag ( tức Quốc hội ) chỉ có một viện gồm có 349 đại biểu và được bầu 4 năm một lần, đứng đầu bởi một quản trị. Các cuộc tổng tuyển cử được tổ chức triển khai bốn năm một lần, vào ngày chủ nhật thứ hai của tháng chín. Luật pháp hoàn toàn có thể được soạn thảo bởi chính phủ nước nhà hoặc bởi thành viên của Riksdag. Các thành viên của Riksdag được bầu lên theo cơ sở đại diện thay mặt tỷ suất cho một nhiệm kỳ bốn năm. Các luật đạo cơ bản chỉ hoàn toàn có thể được biến hóa nếu đạt được sự đồng thuận bởi Riksdag .

Chính phủ Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Regeringen) nắm vai trò hành pháp, bao gồm một vị thủ tướng — được bổ nhiệm hoặc miễn nhiệm bởi Chủ tịch Riksdag (dựa trên một cuộc bỏ phiếu bởi các thành viên của Riksdag) — và các bộ trưởng (tiếng Thụy Điển: Statsråd), được bổ nhiệm hoặc bị sa thải tùy thuộc vào quyết định của thủ tướng.[39] Chính phủ là cơ quan hành pháp tối cao và chịu trách nhiệm về mọi hành động của mình trước Quốc hội.[40]

Cơ quan tư pháp của Thụy Điển trọn vẹn độc lập với Quốc hội, cơ quan chính phủ và những cơ quan hành chính nhà nước. [ 41 ] Vai trò của việc xem xét pháp lý về pháp lý không được thực thi bởi những TANDTC ; mà thay vào đó, Hội đồng Pháp luật đưa ra những quan điểm không ràng buộc về tính hợp pháp. Tòa án không bị ràng buộc bởi tiền lệ pháp, mặc dầu nó có ảnh hưởng tác động .Tại Thuỵ Điển có nguyên tắc công khai minh bạch, tức là giới báo chí truyền thông và tổng thể những cá thể đều hoàn toàn có thể xem những văn kiện của văn phòng nhà nước, ngoại trừ một số ít ít trường hợp đặc biệt quan trọng. Không một người nào phải nêu nguyên do tại sao muốn xem một văn kiện nhất định và cũng không phải trình chứng minh thư .

Một điều đặc biệt khác là hệ thống các thanh tra viên (ombudsman). Những người này bảo vệ quyền lợi của cá nhân trong khi họ tiếp xúc với chính quyền và theo dõi việc thi hành các luật lệ quan trọng. Người công dân khi cho rằng bị đối xử không công bằng có thể tìm đến thanh tra viên, những người sẽ điều tra trường hợp này và có thể mang vụ việc ra trước tòa án với tư cách là nguyên cáo đặc biệt. Đồng thời họ cũng có nhiệm vụ cộng tác với các cơ quan nhà nước để nắm bắt tình hình trong phạm vi của họ, thi hành các công tác giải thích và đưa ra những đề nghị thay đổi luật lệ. Bên cạnh những thanh tra viên về luật pháp còn có thanh tra viên của người tiêu dùng, thanh tra viên về trẻ em, thanh tra viên về quyền bình đẳng và các thanh tra viên về phân biệt đối xử chủng tộc và phân biệt đối xử vì các khuynh hướng tình dục.

Trong một thời hạn dài Thụy Điển đã được xem như thể một nước dân chủ xã hội nổi bật và nhiều người theo cánh tả ở châu Âu đã xem Thuỵ Điển như thể một thí dụ nổi bật cho một ” con đường thứ ba “, phối hợp giữa chủ nghĩa xã hội và kinh tế thị trường .Vào ngày 14 tháng 9 năm 2003, việc đưa đồng euro vào sử dụng làm tiền tệ vương quốc được biểu quyết tại Thuỵ Điển. Những người không tin euro đã thắng thế ( tỷ suất đi bầu : 81,2 %, tác dụng bầu cử : 56,1 % chống, 41,8 % thuận, 2,1 % phiếu trắng và 0,1 % phiếu không hợp lệ ) .

Đảng chính trị và những cuộc bầu cử[sửa|sửa mã nguồn]

Đảng Dân chủ Xã hội Thụy Điển đã đóng một vai trò chủ yếu trong nền chính trị Thụy Điển kể từ năm 1917, thời gian những người dân chủ xã hội đã khẳng định chắc chắn được sức mạnh của mình và những người cách mạng cánh tả xây dựng đảng phái riêng của họ. Kể từ năm 1932 tới nay, hầu hết những cơ quan chính phủ nắm quyền ở Thụy ĐIển đều chịu sự chi phối của Đảng Dân chủ Xã hội. Trong những cuộc tổng tuyển cử kể từ sau thế chiến II cho tới nay, những đảng phái cánh hữu chỉ có 5 lần đạt đủ số ghế trong Quốc hội để hoàn toàn có thể lập thành cơ quan chính phủTrong hơn 50 năm, Thụy Điển chỉ có 5 đảng liên tục nhận được đủ số phiếu bầu để giành được ghế trong Quốc hội – đó là Đảng Dân chủ Xã hội, Đảng Ôn hòa, Đảng Trung tâm, Đảng Nhân dân Tự do và Đảng Cánh tả — trước khi Đảng Xanh trở thành đảng thứ 6 có ghế trong Quốc hội sau cuộc bầu cử năm 1988. Trong cuộc bầu cử năm 1991, trong khi Đảng Xanh bị mất ghế, thì lại có hai đảng mới giành được ghế lần tiên phong : Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo và Đảng Dân chủ Mới. Cuộc bầu cử năm 1994 đã tận mắt chứng kiến sự trở lại của Đảng Xanh và sự sụp đổ của Đảng Dân chủ mới. Mãi cho đến khi cuộc bầu cử vào năm 2010 mới có một đảng thứ tám, đảng Dân chủ Thụy Điển, giành được ghế trong Riksdag [ 43 ] .
Các nhà chỉ huy đảng trước khi khởi đầu cuộc tranh luận trực tiếp trên sóng truyền hình vào ngày 12 tháng 9 năm năm trước .Trong cuộc tổng tuyển cử năm năm trước, 4 đảng trung hữu là Đảng Ôn hòa, Đảng Nhân dân Tự do, Đảng Trung tâm và Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo đã liên tục hợp thành một liên minh cánh hữu có tên gọi là Liên minh Thụy Điển, với hy vọng có lần thứ ba liên tục thắng lợi cuộc bầu cử ( Ở hai cuộc bầu cử trước đó, Liên minh này đều đã thắng lợi và xây dựng được cơ quan chính phủ ). Ở chiều ngược lại, ba đảng lớn nhất của phe cánh tả ( Đảng Dân chủ Xã hội, Đảng Xanh, và Đảng Cánh tả ) lại tham gia chiến dịch bầu cử này trọn vẹn độc lập chứ không còn liên minh với nhau như cuộc bầu cử năm 2010. Ngoài ra bên cánh hữu còn có Đảng Dân chủ Thụy Điển là đảng cực hữu, đảng này không lập liên minh với bất kể đảng nào khác. Kết quả chung cuộc ba đảng cánh tả lớn nhất đã vượt qua Liên minh Thụy Điển, với cách biệt là 159 ghế và 141 ghế. Đảng Dân chủ Thụy Điển nhận được sự ủng hộ lớn gấp đôi so với cuộc bầu cử trước đó khi giành được 49 ghế còn lại. Fredrik Reinfeldt, Thủ tướng đương nhiệm thuộc Liên minh Thụy Điển, đã không hề có nhiệm kỳ thứ ba liên tục nắm quyền. Vào ngày 3 tháng 10, ông được thay thế sửa chữa bởi Stefan Löfven, người đã xây dựng một cơ quan chính phủ thiểu số gồm có những thành viên của đảng Dân chủ Xã hội và Đảng Xanh .Tỉ lệ cử tri đi bầu cử ở Thụy Điển luôn luôn cao so với tiêu chuẩn quốc tế. Mặc dù đã có sự suy giảm trong một vài thập kỳ qua, những cuộc bầu cử gần đây đã ghi nhận tỉ lệ cử tri đi bầu ngày càng tăng ( 80.11 % trong năm 2002, 81.99 % vào năm 2006, 84.63 % trong năm 2010 và 85.81 trong năm năm trước. [ 44 ] Các chính trị gia Thụy Điển luôn nhận được sự tin yêu cao từ những công dân kể từ những năm 1960. Tuy nhiên, mức độ tin cậy đó đã giảm dần, và hiện đang ở mức thấp hơn đáng kể so với những nước láng giềng Scandinavia .

Phân chia hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ hành chính Thụy Điển

Vương quốc này được chia thành 21 hạt (län). Các nhiệm vụ quản lý nhà nước ở cấp tỉnh được thống đốc (hoặc thủ hiến) (landshövding) và chính quyền cấp tỉnh (länsstyrelse) thi hành.

Theo truyền thống Thuỵ Điển được chia ra thành ba vùng (landsdelar) là Götaland, Svealand và Norrland. Vùng lịch sử thứ tư của Thụy Điển cho đến năm 1809 là Österland, thuộc nước Phần Lan ngày nay. Cho đến cuộc cải cách hành chính do Axel Oxenstierna tiến hành năm 1634 các vùng này được chia là 25 khu vực (landskap)

21 đơn vị hành chính chính thức (län) không hoàn toàn trùng hợp với các khu vực trên là:

Thành phố lớn nhất là Hà Nội Thủ Đô Stockholm. Các thành phố quan trọng khác là Göteborg, Malmö, Uppsala, Linköping, Västerås, Örebro và Norrköping .Nói chung Thuỵ Điển hoàn toàn có thể được chia ra làm vùng phía Nam đông dân cư và tăng trưởng nhiều hơn là vùng miền Bắc rất ít dân cư. Miền Bắc mở màn từ phía bắc của những thành phố Borlänge, Falun và Gävle, khoảng chừng trên đường nối Söderhamn – Mora. Vào khoảng chừng năm 1900 miền Bắc Thuỵ Điển mở màn được khai thác. Trong thời hạn từ năm 1907 đến 1937 đường tàu Thụy Điển được kiến thiết xây dựng giữa Kristinehamn và Gällivare nhằm mục đích để tăng cường công cuộc khai thác này .

Việc tự quản lý ở cấp làng xã được phân chia thành 2 cấp: các nhiệm vụ của làng xã như hệ thống trường học, phục vụ xã hội, chăm sóc người già và trẻ em và hạ tầng cơ sở của làng xã thuộc về nhiệm vụ của 289 làng (kommun), các khu vực vượt quá khả năng của từng làng xã một như hệ thống y tế, giao thông trong vùng, kế hoạch hóa giao thông,… thuộc về quyền hạn của các hội đồng tỉnh (landsting). Làng xã và các hội đồng tỉnh dùng thuế thu nhập, các khoản thu khác và trợ cấp quốc gia để chi phí cho các hoạt động này.

Luật pháp được thực thi ở Thụy Điển bởi những cơ quan của cơ quan chính phủ. Cảnh sát Thụy Điển là cơ quan của nhà nước tương quan đến những yếu tố của công an. Lực lượng Đặc Nhiệm Quốc gia là một đơn vị chức năng SWAT vương quốc thường trực Bộ Cảnh Sát. Trách nhiệm của Cơ quan An ninh Thụy Điển là những hoạt động giải trí chống gián điệp, chống khủng bố, bảo vệ hiến pháp và bảo vệ người dân .

Försvarsmakten (lực lượng vũ trang Thụy Điển) trực thuộc Bộ Quốc phòng Thụy Điển, chịu trách nhiệm về hoạt động trong thời bình của lực lượng vũ trang Thụy Điển. Nhiệm vụ chính của cơ quan là đào tạo và triển khai lực lượng hỗ trợ hòa bình ở nước ngoài, đồng thời duy trì khả năng tập trung dài hạn vào việc bảo vệ Thụy Điển trong trường hợp chiến tranh. Lực lượng vũ trang được chia thành Lục quân, Không quân và Hải quân. Người đứng đầu lực lượng vũ trang là Tư lệnh tối cao (Överbefälhavaren, ÖB), sĩ quan cao cấp nhất trong cả nước. Cho tới năm 1974, nhà vua là Tư lệnh tối cao của quân đội, nhưng trên thực tế trong suốt thế kỷ 20 nhà vua hoàn toàn không nắm vai trò lãnh đạo quân sự.

Cho đến thời gian kết thúc Chiến tranh Lạnh, hầu hết phái mạnh ở Thụy Điển đều phải thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược bắt buộc khi họ đủ tuổi. Đến ngày 1 tháng bảy, năm 2010 Thụy Điển bãi bỏ chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược bắt buộc, chuyển sang chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược tự nguyện. [ 45 ] [ 46 ] [ 47 ] Điều này khiến cho tổng số quân hiện dịch của lực lượng vũ trang Thụy Điển chỉ còn khoảng chừng 60.000 người. Con số này thua xa những năm 1980 thời gian trước sự sụp đổ của Liên Xô, với 1,000,000 quân .Tuy nhiên, ngày 11 tháng 12 năm năm trước, do stress ở khu vực Baltic, cơ quan chính phủ Thụy Điển Phục hồi lại một phần mạng lưới hệ thống nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược bắt buộc, giảng dạy tu dưỡng. [ 48 ] Ngày 2 tháng 3 năm 2017 chính phủ nước nhà Thụy Điển Phục hồi lại trọn vẹn chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược bắt buộc, mở màn có hiệu lực hiện hành từ ngày 1 tháng 1 năm 2018. [ 49 ]Các lực lượng Thụy Điển đã tham gia vào những hoạt động giải trí gìn giữ độc lập tại Cộng hòa Dân chủ Congo, Síp, Bosnia và Herzegovina, Kosovo, Liberia, Liban, Afghanistan và Chad .

Quan hệ ngoại giao[sửa|sửa mã nguồn]

Trong suốt thế kỷ 20, chủ trương đối ngoại của Thụy Điển dựa trên nguyên tắc không link trong thời bình và trung lập trong thời chiến .Nguyên tắc trung lập của Thụy Điển đã bắt nguồn từ thế kỷ 19 khi quốc gia này đã không ở trong trạng thái cuộc chiến tranh kể từ khi kết thúc chiến dịch chống lại Na Uy vào năm 1814. Trong Thế chiến thứ hai Thụy Điển đứng ngoài đại chiến và không gia nhập cả hai phe Đồng minh cũng như phe Trục. Tuy nhiên sự trung lập của vương quốc này trong Chiến tranh quốc tế thứ hai vẫn còn đang là một chủ đề gây tranh cãi. Trong một số ít trường hợp, Thụy Điển đã được cho phép quân đội Đức Quốc xã sử dụng mạng lưới hệ thống đường tàu của họ để luân chuyển quân đội và sản phẩm & hàng hóa. đặc biệt quan trọng là quặng sắt từ mỏ ở phía bắc Thụy Điển, một nguyên vật liệu tối quan trọng so với cỗ máy cuộc chiến tranh của Đức. [ 50 ] Tuy nhiên, Thụy Điển cũng gián tiếp góp thêm phần bảo vệ Phần Lan trong Chiến tranh mùa đông, và đã đồng ý chấp thuận cho quân Đồng minh được giảng dạy binh lính Na Uy và Đan Mạch ở Thụy Điển sau năm 1943 .Trong những năm đầu Chiến tranh Lạnh, Thụy Điển tích hợp chủ trương không link và một sự tham gia thấp trong những yếu tố quốc tế với chủ trương bảo mật an ninh dựa trên quốc phòng can đảm và mạnh mẽ. [ 51 ] Nhiệm vụ của quân đội Thụy Điển là ngăn ngừa mọi cuộc tiến công vào vương quốc này. [ 52 ] Đồng thời, nước này duy trì một mối quan hệ thân mật không chính thức với khối phương Tây, đặc biệt quan trọng là trong nghành trao đổi thông tin tình báo. Năm 1952, một chiếc DC-3 của Thụy Điển bị bắn rơi trên Biển Baltic bởi một máy bay phản lực Mig-15 của Liên Xô. Sau đó một cuộc tìm hiểu cho thấy chiếc máy bay này thực sự đã tích lũy thông tin cho NATO. [ 53 ] Một chiếc máy bay khác, máy bay tìm kiếm và cứu hộ cứu nạn Catalina, được gửi đi vài ngày sau đó và đã bị Liên Xô bắn hạ. Thủ tướng Olof Palme đã có chuyến thăm chính thức tới Cuba trong những năm 1970, trong đó ông lên án cơ quan chính phủ của Fulgencio Batista và ca tụng những người cộng sản cách mạng Cuba và Căm-pu-chia trong một bài phát biểu .Bắt đầu từ cuối những năm 1960, Thụy Điển đã cố gắng nỗ lực đóng một vai trò tích cực hơn, quan trọng hơn và độc lập hơn trong quan hệ quốc tế. Họ đã có những góp phần đáng kể trong nỗ lực giữ gìn tự do quốc tế, đặc biệt quan trọng là trải qua Liên Hiệp Quốc, cũng như tương hỗ cho những nước nghèo thuộc quốc tế thứ ba .Vào ngày 27 tháng 10 năm 1981, một tàu ngầm lớp Whiskey ( U 137 ) của Liên bang Xô viết bị mắc cạn gần địa thế căn cứ thủy quân tại Karlskrona ở miền nam Thụy ĐIển. Vụ việc đã gây ra một cuộc khủng hoảng cục bộ ngoại giao giữa Thụy Điển và Liên Xô. Sau vụ ám sát Olof Palme năm 1986 và sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh, Thụy Điển đã thực thi một chủ trương đối ngoại mang tính truyền thống lịch sử hơn. Tuy nhiên, quốc gia vẫn hoạt động giải trí tích cực trong những trách nhiệm gìn giữ tự do và duy trì một ngân sách đáng kể dành cho viện trợ quốc tế .Từ năm 1995 Thụy Điển đã trở thành một thành viên của Liên minh châu Âu, và trong toàn cảnh tình hình bảo mật an ninh quốc tế có những biến đổi mới, chủ trương đối ngoại của Thụy Điển đã có sự kiểm soát và điều chỉnh, qua đó Thụy Điển đóng một vai trò tích cực hơn trong yếu tố hợp tác bảo vệ bảo mật an ninh trên toàn châu Âu .Thuỵ Điển thiết lập quan hệ ngoại giao với Nước Ta ngày 11 tháng 1 năm 1969 .
Kebnekaise đỉnh núi cao nhất Thụy ĐiểnThuỵ Điển có biên giới với biển Kattegatt, những vương quốc Na Uy và Phần Lan và Biển Đông ( Thụy Điển ). Hai hòn đảo lớn của Biển Đông thuộc về Thuỵ Điển là Gotland ( khoảng chừng 3.000 km² ) và Öland ( khoảng chừng 1.300 km² ). Ngoài ra, Thuỵ Điển còn có khoảng chừng 221.800 hòn đảo, làm cho quốc gia này trở thành vương quốc có nhiều hòn đảo nhất quốc tế. Chiều dài lớn nhất từ Bắc đến Nam là 1.572 km, từ Đông sang Tây là 499 km .

Trong khi địa hình đất nước phần lớn là bằng phẳng hay có đồi thì dọc theo biên giới với Na Uy là dãy núi Scandinavia (Skanderna) cao đến trên 2.000 m với đỉnh cao nhất là Kebnekaise (2.111 m). Có rất nhiều vườn quốc gia rải rác trên toàn nước.

Miền Nam và Trung Thuỵ Điển ( Götaland và Svealand ), hai vùng mà chỉ gồm có 2/5 Thuỵ Điển, được chia từ Nam đến Bắc ra thành 3 vùng đất lớn. Miền Bắc Thuỵ Điển, gồm có 3/5 còn lại của Thuỵ Điển được chia từ Đông sang Tây ra thành 3 vùng có cảnh sắc khác nhau .
Phần cực Nam, tỉnh Skåne, là phần đất tiếp nối đuôi nhau của vùng đồng bằng miền Bắc nước Đức và Đan Mạch. Điểm thấp nhất của Thuỵ Điển với 2,4 m dưới mặt biển cũng ở Schonen. Trải dài từ phía bắc của vùng này là cao nguyên Nam Thuỵ Điển, miền đất nhiều đồi với rất nhiều hồ có hình dáng dài được hình thành qua xói mòn của thời kỳ băng hà. Vùng đất lớn thứ ba là vùng trũng Trung Thuỵ Điển, là một vùng phẳng phiu nhưng lại bị chia cắt nhiều với những đồng bằng lớn, đồi núi, vịnh hẹp và nhiều hồ ( trong đó có 4 hồ lớn nhất Thuỵ Điển là Vänern, Vättern, Mälaren và Hjälmaren ) .

Phía tây của Bắc Thuỵ Điển là dãy núi Bắc Âu, là biên giới với Na Uy, có chiều cao từ 1.000 m đến 2.000 m trên mực nước biển. Trên dãy núi Bắc Âu là ngọn núi cao nhất Thuỵ Điển, ngọn núi Kebnekaise (2.111 m). Nối liền về phía Đông là vùng đất lớn nhất của Thuỵ Điển. Dọc theo dãy núi là các vùng cao nguyên rộng lớn ở độ cao 600 m đến 700 m trên mực nước biển và chuyển tiếp sang thành một vùng đất có nhiều đồi với địa thế mấp mô thấp dần đi về phía Đông. Các mỏ lớn (sắt, đồng, kẽm, chì) của Thuỵ Điển cũng nằm trong vùng đất này. Các sông lớn của Thuỵ Điển đều bắt nguồn từ dãy núi Bắc Âu và chảy gần như song song với nhau qua các đồng bằng về hướng Biển Đông. Dọc theo bờ Biển Đông là vùng đất bằng phẳng bị chia cắt giữa Härnösand và Örnsköldsvik bởi một nhánh núi (Höga kusten). Các sông dài nhất của Thuỵ Điển là Klarälven, Torneälv, Dalälven, Umeälv và Ångermanälven.

So với vị trí địa lý, khí hậu của Thuỵ Điển tương đối ôn hòa vì thứ nhất là do gần Đại Tây Dương với dòng hải lưu Gơn strim ấm cúng. Phần lớn nước Thuỵ Điển có khí hậu ẩm, mưa nhiều và nhiệt độ tương đối ít biến hóa giữa mùa đông và mùa hè. Tại miền nam Thuỵ Điển, được cây lá rộng chi phối, rừng lá kim tăng trưởng ở phía bắc, với thông và vân sam thống trị cảnh sắc. Vì Thụy Điển nằm giữa 55 ° vĩ độ và 69 ° vĩ độ và một phần ở trong vòng cực Bắc nên sự cách biệt giữa ánh sáng ban ngày dài trong mùa hè và đêm hôm dài trong mùa đông rất lớn. Ở phần phía bắc, với sự Open của nhiều núi và biểu lộ của khí hậu cận cực, mùa đông lạnh hơn và tuyết rơi nhiều hơn so với miền nam. Vào một phần của mùa hè mặt trời sẽ Open tới nữa đêm hoặc không lặn và vào mùa đông, mặt trời chỉ Open trong vài giờ hoặc không Open. Lượng mưa trung bình hàng năm là khoảng chừng 1.000 mm, với lượng mưa tương đối lớn ở phía tây cao nguyên Småland và bờ biển phía tây. Tháng giêng, nhiệt độ trung bình ban ngày vào tầm 0 độ C ở phía nam, nhiệt độ âm ở miền trung và – 16 độ C ở phía bắc. Vào tháng bảy, nhiệt động trong bình vào thời gian 17 – 18 độ C ở Götaland och Svealand, và chỉ hơn 10 độ C ở phía cực bắc của Thuỵ Điển. Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận ở Thụy Điển là và ngày 2 tháng 2 năm 1966 ở Vuoggatjålme, Lappland với – 52,6 độ C. Nhiệt độ cao nhất được ghi nhận là 38 độ C ở Ultuna, Uppland ( ngày 9 tháng 7 năm 1933 ) và Målilla, Småland ( ngày 29 tháng 6 năm 1947 ) .

Nhiệt độ trung bình cao và thấp ở các thành phố Thụy Điển (°C)[54]
City Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec
Kiruna −10/−16 −8/−15 −4/−13 2/−7 8/0 14/6 17/8 14/6 9/2 1/−4 −5/−10 −8/−15
Östersund −5/−10 −3/−9 0/−6 5/−2 12/3 16/8 18/10 17/10 12/6 6/2 0/−3 −3/−8
Stockholm 1/−2 1/−3 4/−2 11/3 16/8 20/12 23/15 22/14 17/10 10/6 5/2 1/−1
Gothenburg (Göteborg) 2/−1 4/−1 6/0 11/3 16/8 19/12 22/14 22/14 18/10 12/6 7/3 3/−1
Visby 1/−2 1/−3 3/−2 9/1 14/6 18/10 21/13 20/13 16/9 10/6 5/2 2/0
Malmö 3/−1 3/−1 6/0 12/3 17/8 19/11 22/13 22/14 18/10 12/6 8/4 4/1

Hệ thực vật và động vật hoang dã[sửa|sửa mã nguồn]

Khung cảnh ở Skåne miền nam Thụy ĐiểnMiền Bắc Thụy Điển có nhiều rừng cây lá kim to lớn, càng về phía Nam thì càng có nhiều rừng tạp. Tại miền Nam Thụy Điển, những rừng cây lá rộng đã phải nhường chỗ cho canh nông hay được sửa chữa thay thế bằng cây lá kim vì chúng có độ tăng trưởng nhanh hơn. Hai hòn đảo Gotland và Öland có một hệ thực vật phong phú gây nhiều ấn tượng, đặc biệt quan trọng là có rất nhiều loài hoa lan .

Heo rừng và Hươu đỏ (Cervus elaphus) phân bố ở đây nhiều. Heo rừng tuy đã bị tiêu diệt trong tự nhiên vào cuối thế kỷ XIX nhưng sau khi thoát ra khỏi được các khu vực cấm săn bắn đã lại phát triển đến một dân số có thể tự sống được. Các dã thú như gấu, sói và linh miêu đã phát triển trở lại trong những năm gần đây nhờ vào các quy định bảo vệ môi trường nghiêm ngặt.

Năm 1910, Thụy Điển là vương quốc tiên phong của châu Âu xây dựng những vùng bảo vệ vạn vật thiên nhiên và cho đến ngày thời điểm ngày hôm nay vẫn luôn luôn bảo vệ vạn vật thiên nhiên của quốc gia. Người Thụy Điển có ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường rất cao .
Thụy Điển đứng thứ 7 quốc tế về GDP ( tổng sản phẩm quốc nội ) trung bình đầu người và công dân nước này được hưởng một mức sống rất cao. Kinh tế Thụy Điển là một nền kinh tế tài chính hỗn hợp theo xu thế xuất khẩu. Gỗ, thủy điện và quặng sắt là những nguồn tài nguyên quan trọng nhất của Thụy Điển. Lĩnh vực kỹ thuật của Thụy Điển chiếm 50 % sản lượng và xuất khẩu, trong khi viễn thông, công nghiệp xe hơi và những ngành công nghiệp dược phẩm cũng rất quan trọng. Thụy Điển là nước xuất khẩu vũ khí đứng thứ 9 trên quốc tế. Nông nghiệp chiếm 2 % trong cơ cấu tổ chức GDP và tổng số lao động. Thụy Điển cũng là một trong những nước có tỉ lệ người dân sử dụng điện thoại cảm ứng và truy vấn internet cao nhất trên quốc tế [ 55 ]Năm 2010, thông số Gini thu nhập của Thụy Điển thấp thứ ba trong số những nước tăng trưởng : 0,25 – cao hơn một chút ít so với Nhật Bản và Đan Mạch – cho thấy Thụy Điển có sự bất bình đẳng thu nhập ở mức thấp. Tuy nhiên, thông số Gini gia tài của Thụy Điển lại lên tới 0,853, cao thứ hai trong những nước tăng trưởng, và cao hơn mức trung bình của châu Âu và Bắc Mỹ, cho thấy sự bất bình đẳng gia tài ở mức khá cao. [ 56 ] [ 57 ] [ 58 ]Về cơ cấu tổ chức, nền kinh tế tài chính Thụy Điển được đặc trưng bởi một khu vực sản xuất quy mô lớn, tập trung chuyên sâu tri thức và khuynh hướng xuất khẩu ; những ngành dịch vụ kinh doanh thương mại ngày càng tăng trưởng, nhưng quy mô vẫn tương đối nhỏ ; và một ngành dịch vụ công lớn theo tiêu chuẩn quốc tế. Các tổ chức triển khai lớn, cả về sản xuất và dịch vụ, đều thống trị nền kinh tế tài chính Thụy Điển. [ 59 ] Các ngành sản xuất công nghệ cao và trung bình chiếm khoảng chừng 9.9 % tổng số GDP. [ 60 ]20 công ty lớn nhất Thụy Điển ( tính theo lệch giá ) vào năm 2007 là Volvo, Ericsson, Vattenfall, Skanska, Sony Ericsson Mobile Communications AB, Svenska Cellulosa Aktiebolaget, Electrolux, Volvo Personvagnar, TeliaSonera, Sandvik, Scania, ICA, Hennes và Mauritz, IKEA, Nordea, Preem, Atlas Copco, Securitas, Nordstjernan và SKF. 20 công ty lớn nhất Thụy Điển ( tính theo lệch giá ) vào năm 2013 là Volvo, Ericsson, Vattenfall, Skanska, Hennes và Mauritz, Electrolux, Volvo Personvagnar, Preem, TeliaSonera, Sandvik, ICA, Atlas Copco, Nordea, Svenska Cellulosa Aktiebolaget, Scania, Securitas, Nordstjernan, SKF, ABB Norden Holding, and Sony Mobile Communications AB [ 61 ]. Phần lớn những ngành công nghiệp của Thụy Điển thuộc quyền trấn áp của tư nhân, không giống như nhiều nước phương Tây khác, và hầu hết những doanh nghiệp thuộc chiếm hữu của nhà nước có tầm quan trọng rất nhỏ. [ 62 ]
Mức tăng trưởng kinh tế tài chính của Thụy điển, quá trình 1996 – 2006Ước tính khoảng chừng 4,5 triệu người dân Thụy Điển hiện có việc làm và khoảng chừng một phần ba lực lượng lao động tại Thụy Điển đã triển khai xong giáo dục ĐH. Xét về GDP mỗi giờ thao tác, thước đo hiệu suất của một vương quốc khi không tính đến tỷ suất thất nghiệp hoặc số giờ thao tác mỗi tuần thì Thụy Điển đứng thứ chín trên quốc tế vào năm 2006 với 31 USD, so với 22 USD ở Tây Ban Nha và 35 USD ở Hoa Kỳ. Thụy Điển là nước đứng vị trí số 1 quốc tế về những khoản trợ cấp hưu trí và những yếu tố về lương hưu ở Thụy Điển là tương đối ít so với 1 số ít nước Tây Âu khác. [ 63 ]
Trụ sở tập đoàn lớn Ericsson tại StockholmMột người lao động nổi bật của Thụy Điển sẽ chỉ còn nhận được 40 % ngân sách lao động của họ sau khi nộp thuế. Tỉ lệ ngân sách thu được từ thuế trong GDP của Thụy Điển đạt tới 52.3 % vào năm 1990. Nước này phải đương đầu với cuộc khủng hoảng cục bộ ngân hàng nhà nước và bất động sản trong hai năm 1990 – 1991, và do đó đã trải qua cải cách thuế năm 1991 để triển khai cắt giảm thuế và lan rộng ra cơ sở thuế theo thời hạn. Từ năm 1990, tỉ lệ thu thuế trên GDP của Thụy Điển đã giảm, với tổng mức thuế đánh vào nhóm người có thu nhập cao đã giảm nhiều nhất .. Trong năm 2010 thì 45,8 % GDP của Thụy Điển có được từ việc thu thuế, cao thứ hai trong số những nước OECD, và gần gấp đôi so với tỷ suất ở Mỹ và Nước Hàn .

Thụy Điển là nền kinh tế đứng thứ tư thế giới về tính cạnh tranh theo Báo cáo cạnh tranh toàn cầu 2012–2013 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới [64]. Thụy Điển là quốc gia đứng hàng đầu trong Chỉ số Kinh tế Xanh toàn cầu năm 2014 (GGEI).[65]. Thụy Điển được xếp thứ tư trong Niên giám cạnh tranh thế giới IMD 2013.[66]

Dù đã gia nhập EU, Thụy Điển liên tục duy trì đồng xu tiền riêng của mình, đồng krona Thụy Điển ( SEK ), do dân Thụy Điển đã chống lại việc đưa euro trở thành đồng xu tiền chính thức của vương quốc sau một cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức triển khai vào năm 2003. Riksbank Thụy Điển – được xây dựng năm 1668 và là ngân hàng nhà nước TW truyền kiếp nhất trên quốc tế – hiện đang tập trung chuyên sâu vào trách nhiệm ổn định giá với tiềm năng duy trì mức lạm phát kinh tế ở ngưỡng 2 %. Theo khảo sát kinh tế tài chính của Thụy Điển năm 2007 thực thi bởi OECD, từ giữa những năm 1990 Thụy Điển luôn nằm trong số những nước có tỉ lệ lạm phát kinh tế trung bình thấp nhất châu Âu. [ 67 ]Những đối tác chiến lược thương mại lớn nhất của Thụy Điển là Đức, Hoa Kỳ, Na Uy, Anh, Đan Mạch và Phần Lan .Trong nửa sau của thế kỷ XIX, mặc dầu đã có thiết kế xây dựng đường tàu, Thụy Điển vẫn còn là một vương quốc nông nghiệp rõ ràng với 90 % dân số sống nhờ vào nông nghiệp. Mãi cho đến thập niên ở đầu cuối của thế kỷ XIX mới có công nghiệp hóa to lớn, làm cơ sở cho một xã hội công nghiệp văn minh cho đến cuộc khủng hoảng kinh tế quốc tế năm 1929. Sau Chiến tranh quốc tế thứ hai Thụy Điển trở thành một trong những quốc gia công nghiệp đứng vị trí số 1 của quốc tế. Việc tăng trưởng công nghiệp đạt đến đỉnh điểm vào giữa thập niên 1960, từ thập niên 1970 số người lao động trong công nghiệp giảm xuống trong khi khu vực dịch vụ tăng trưởng thêm. Trong năm 2012 nông nghiệp chỉ chiếm hơn 1.8 % của tổng loại sản phẩm quốc nội, tỷ suất của khu vực công nghiệp là 27.4 % trong khi 70.7 % của tổng sản phẩm quốc nội là do khu vực dịch vụ tạo nên. Tính đến năm năm nay, GDP của Thụy Điển đạt 517.440 USD, đứng thứ 23 quốc tế và đứng thứ 10 châu Âu. Năm 2017, mức tăng trưởng GDP của Thụy Điển là 2.4 % [ 68 ]

Nông nghiệp và lâm nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Nền nông nghiệp Thụy Điển mang dấu ấn của những điều kiện kèm theo về địa chất và của khí hậu. Khoảng 10 % diện tích quy hoạnh vương quốc được sử dụng trong nông nghiệp. 90 % diện tích quy hoạnh trồng trọt là ở miền Nam và miền Trung của Thụy Điển. Một phần nhiều những công ty trong nông nghiệp là chiếm hữu mái ấm gia đình. Được trồng nhiều nhất là ngũ cốc, khoai tây và những loại cây cho dầu. Thế nhưng hơn phân nửa thu nhập trong nông nghiệp ( 58 % ) là từ chăn nuôi mà nhiều nhất là sản xuất sữa. Trợ giá nông nghiệp của Liên minh châu Âu chiếm 24 % thu nhập. 3/4 những công ty nông nghiệp đều có rừng và phối hợp nông nghiệp với lâm nghiệp. Do Thụy Điển là một trong những nước giàu rừng nhất quốc tế ( 25 % diện tích quy hoạnh vương quốc là rừng ) nên lâm nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tài chính .

Khai thác mỏ và công nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Khai thác quặng sắt tại KirunaThụy Điển giàu về tài nguyên và đã mở màn khai thác từ thời kỳ Trung Cổ. Sau cuộc khủng hoảng cục bộ sắt và thép của thập niên 1970, quặng sắt chỉ còn được khai thác ở Norrland ( thành phố Kiruna ) và được xuất khẩu. Đồng, chì và kẽm đều vượt quá nhu yếu trong nước gấp nhiều lần và cũng được xuất khẩu trong khi bạc chỉ cung ứng được 60 % và vàng 80 % nhu yếu trong nước. Cũng còn có nhiều dự trữ quặng nhưng việc khai thác trong thời hạn này không có hiệu suất cao kinh tế tài chính .

Điểm đặc biệt của nền công nghiệp Thụy Điển là thành phần của các công ty lớn tương đối cao. Sau một cuộc khủng hoảng vào đầu những năm 1990 (sản xuất giảm 10% trong vòng 2 năm) công nghiệp bắt đầu phục hồi. Các ngành công nghiệp lớn nhất là chế tạo xe cơ giới (chiếm 13% giá trị sản xuất năm 1996) với các công ty như Volvo, Scania, Saab và Saab AB (máy bay và kỹ thuật du hành vũ trụ), công nghiệp gỗ và giấy (cũng chiếm 13% giá trị sản xuất) với 4 công ty lớn, chế tạo máy (12%) với các công ty như Electrolux, SKF, Tetra-Pak, Alfa-Laval và công nghiệp điện-điện tử (19%) với các công ty chiếm ưu thế là Ericsson và ABB.

Trung tâm shopping Nordstan ở Gothenburg, TT shopping lớn nhất ở Bắc Âu
Khu vực dịch vụ góp phần 70 % của tổng loại sản phẩm quốc nội mà thứ nhất là do khu vực nhà nước đã tăng trưởng rất mạnh trong những thập niên gần đây. Mặc dù vậy khu vực dịch vụ tư nhân vẫn chiếm hơn 2/3 sản lượng .
Kinh tế Thụy Điển nhờ vào mạnh vào ngoại thương. Trong năm 2017 những nước xuất khẩu chính là Đức ( 11 % ), Na Uy ( 10,2 % ), Phần Lan ( 6,9 ), Hoa Kỳ ( 6,8 % ), Đan Mạch ( 6,8 % ), Vương quốc Anh ( 6.2 % ), Hà Lan ( 5,4 % ), Trung Quốc ( 4,6 % ) [ 69 ]. Các mẫu sản phẩm nhập khẩu quan trọng nhất là máy móc, xăng dầu và những loại sản phẩm dầu mỏ, hoá chất, phương tiện đi lại cơ giới, sắt thép ; thực phẩm, quần áo …Tỷ lệ góp vốn đầu tư trực tiếp của quốc tế tại Thụy Điển tương đối cao. Nguyên nhân là do một số ít ít tập đoàn lớn kinh doanh thương mại quốc tế chiếm thế áp đảo trong nền kinh tế tài chính của Thụy Điển. Vào khoảng chừng 50 tập đoàn lớn chiếm 2/3 xuất khẩu của Thụy Điển .
Nhà máy điện hạt nhân Ringhals, nằm ở phía nam của thành phố GothenburgThị phần nguồn năng lượng của Thụy Điển phần nhiều được tư nhân hoá. Thị trường nguồn năng lượng Bắc Âu là một trong những thị trường nguồn năng lượng tự do tiên phong ở châu Âu, được thanh toán giao dịch tại NASDAQ OMX Commodities Europe và Nord Pool Spot. Năm 2006, trong tổng sản lượng điện 139 TWh của Thụy Điển, thì có 61 TWh ( 44 % ) được sản xuất từ thủy điện, 65 TWh ( 47 % ) được sản xuất bằng nguồn năng lượng hạt nhân. Đồng thời, việc sử dụng nguyên vật liệu sinh học, than bùn … cũng sản xuất được 13 TWh ( 9 % ) điện, trong khi nguồn năng lượng gió sản xuất 1 TWh ( 1 % ) .Cuộc khủng hoảng cục bộ dầu mỏ năm 1973 đã tăng cường nỗ lực của Thụy Điển nhằm mục đích giảm sự nhờ vào vào nguyên vật liệu hóa thạch nhập khẩu. Kể từ đó, điện hầu hết được sản xuất từ thủy điện và nguồn năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, nguồn năng lượng hạt nhân đã dần bị hạn chế. Ngoài ra, tai nạn thương tâm của Trạm phát điện hạt nhân Three Mile Island ( Hoa Kỳ ) đã thúc giục Riksdag đưa ra lao lý cấm xây thêm những xí nghiệp sản xuất điện hạt nhân mới. Vào tháng 3 năm 2005, một cuộc thăm dò ý kiến cho thấy 83 % chính trị gia ủng hộ việc giảm sự phụ thuộc vào vào dầu mỏ, khí thiên nhiên và những nguyên vật liệu hóa thạch ở Thụy Điển, đồng thời giảm điện hạt nhân và góp vốn đầu tư hàng tỷ đô la vào nguồn năng lượng tái tạo và nguồn năng lượng hiệu suất cao [ 70 ] [ 71 ]. Nước này đã nhiều năm theo đuổi một kế hoạch đánh thuế gián tiếp như thể một phần của chủ trương môi trường tự nhiên, gồm có cả thuế nguồn năng lượng nói chung và thuế carbon dioxide [ 70 ]. Vào năm năm trước Thụy Điển là một nước xuất khẩu ròng điện với doanh thu 16 TWh ; sản lượng từ những nhà máy điện gió đã tăng lên đến 11,5 TWh [ 72 ] .
Du lịch tham gia góp phần vào khoảng chừng 3 % ( 4 tỉ USD năm 2000 ) trong tổng loại sản phẩm quốc nội. 4/5 khách du lịch là người trong nước và chỉ có 1/5 là đến từ quốc tế. Trong số khách du lịch từ quốc tế năm 1998, 23 % đến từ Đức, 19 % từ Đan Mạch, 10 % từ Na Uy, 9 % từ Anh và 9 % từ Hà Lan .

An sinh xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Thụy Điển là một trong những nhà nước phúc lợi tăng trưởng cao nhất trên quốc tế. Theo báo cáo giải trình của OECD năm 2012, vương quốc này có mức tiêu tốn dành cho phúc lợi xã hội cao thứ hai theo tỷ suất Xác Suất GDP, chỉ xếp sau Pháp ( 27,3 % và 28,4 % ), và tiêu tốn phúc lợi xã hội ( công cộng và tư nhân ) ở mức 30,2 % GDP, chỉ xếp sau Pháp và Bỉ ( tương ứng là 31,3 % và 31,0 % ) [ 73 ]. Thụy Điển dành 6,3 % GDP của nước này, cao thứ 9 trong số 34 nước OECD, để cung ứng quyền tiếp cận giáo dục bình đẳng cho mọi người dân [ 74 ]. Quốc gia này cũng dành khoảng chừng 10 % GDP cho mạng lưới hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất [ 75 ] .Sau Thế chiến II những chính phủ nước nhà của Thụy Điển đã liên tục lan rộng ra nhà nước phúc lợi bằng cách tăng những loại thuế. Trong tiến trình này kinh tế tài chính của Thụy Điển cũng là một trong những nền kinh tế tài chính đạt mức tăng trưởng cao nhất. Một loạt những cải cách xã hội liên tục đã biến Thụy Điển trở thành một trong những quốc gia bình đẳng và tăng trưởng nhất trên Trái Đất. Sự tăng trưởng đồng nhất của nhà nước phúc lợi đã dẫn đến thành quả rực rỡ tỏa nắng lúc bấy giờ là người Thụy Điển được hưởng một mức sống rất cao, chất lượng đời sống của người dân Thụy Điển đứng số 1 quốc tế. Ngày nay Thụy Điển luôn đứng đầu trong những bảng xếp hạng vương quốc về y tế, giáo dục và tăng trưởng con người – vượt xa 1 số ít nước giàu hơn ( ví dụ như Hoa Kỳ ) [ 76 ] .Tuy nhiên, từ thập niên 1970 trở đi, mức tăng trưởng GDP của Thuỵ Điển đã có sự giảm so với những nước công nghiệp khác và thứ hạng về thu nhập trung bình đầu người của nước này đã tụt từ vị trí thứ 4 xuống vị trí thứ 14 quốc tế chỉ trong vài thập kỷ [ 77 ]. Từ giữa những năm 1990 đến nay, tăng trưởng kinh tế tài chính của Thụy Điển đã một lần nữa có sự tăng cường và đạt mức cao hơn so với hầu hết những nước công nghiệp khác ( kể cả Mỹ ) trong 15 năm qua [ 78 ]. Một báo cáo giải trình của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc Dự kiến rằng Chỉ số tăng trưởng con người của Thụy Điển sẽ giảm từ 0,949 trong năm 2010 – xuống còn 0,906 vào năm 2030 [ 79 ] .

Thụy Điển bắt đầu làm chậm lại sự mở rộng của nhà nước phúc lợi trong những năm 1980. Gần đây Thụy Điển đã áp dụng các chính sách mang hơi hướng chủ nghĩa tân tự do, như tư nhân hóa, tài chính hóa và bãi bỏ các quy định ngặt nghèo của nhà nước đối với nền kinh tế [80][81]. Chính phủ Thụy Điển hiện nay đang tiếp tục xu hướng khôi phục vừa phải các cải cách xã hội trước đây [67][82]. Cũng kể từ giữa những năm 1980, mức độ bất bình đẳng ở Thụy Điển đã tăng nhanh hơn so với tất cả các quốc gia phát triển khác, theo OECD. Tình trạng này xảy ra chủ yếu là do việc giảm phúc lợi của nhà nước và sự chuyển dịch sang tư nhân hoá các dịch vụ công. Theo Barbro Sorman, một nhà hoạt động của Đảng Cánh tả đối lập, “Người giàu đang ngày càng giàu hơn, và người nghèo đang trở nên nghèo hơn. Thụy Điển bắt đầu trở nên giống như Mỹ“. Tuy nhiên, rõ ràng là Thụy Điển vẫn còn bình đẳng hơn nhiều so với hầu hết các quốc gia khác [29][83].

Hệ thống phúc lợi xã hội của Thụy Điển hầu hết được quản trị bởi Cơ quan Bảo hiểm xã hội Thụy Điển và gồm có rất nhiều phúc lợi khác nhau. Những khoản trợ cấp đa phần gồm có [ 84 ] :

  • Barnbidrag“: khoản trợ cấp dành cho trẻ em từ khi mới sinh cho đến khi 16 tuổi (trợ cấp cũng có sẵn dành cho sinh viên lớn tuổi), được trao cho các bậc cha mẹ để giảm gánh nặng phải nuôi con. Khoản trợ cấp này thường là 1500 SEK (tức 165 USD)/tháng cho mỗi đứa trẻ.
  • Föräldrapenning“: Khoản tiền trợ cấp dành cho các cặp cha mẹ nghỉ phép để chăm sóc đứa con mới sinh của họ. Mỗi cặp vợ chồng mới sinh con sẽ được nghỉ làm 480 ngày liên tiếp (tức 16 tháng) kèm theo khoản tiền này. Ngoài ra còn có một khoản trợ cấp chăm sóc trẻ em, “vårdbidrag“, dành cho các cặp vợ chồng có con bị mắc bệnh.
  • Bostadsbidrag“: Trợ cấp nhà ở cho bất kỳ ai không có khả năng mua nhà ở.
  • Sjukpenning”, “Sjukersättning”, “Aktivitetsersättning” và “Handikappersättning“: Khoản trợ cấp dành cho người bị bệnh hoặc bị khuyết tật và không thể làm việc.
  • Arbetslöshetsersättning“: Khoản trợ cấp dành cho người thất nghiệp (thời gian giới hạn 300 ngày, năm ngày một tuần, có nghĩa là 60 tuần)
  • Ålderspension“, “Garantipension“: Khoản trợ cấp cho những người đã nghỉ hưu.
  • Försörjningsstöd“: Khoản trợ cấp dành cho bất cứ ai không thể có được một mức sống hợp lý.

Thụy Điển có 162.707 km (101.101 dặm) đường trải nhựa và 1.428 km (887 mi) đường cao tốc. Đường cao tốc chạy ngang qua lãnh thổ Thụy Điển và qua Cầu Øresund để đến Đan Mạch. Nhiều tuyến đường cao tốc mới vẫn đang được xây dựng và một tuyến đường cao tốc mới từ Uppsala đến Gävle đã được hoàn thành vào ngày 17 tháng 10 năm 2007. Thụy Điển duy trì giao thông tay trái (Vänstertrafik trong tiếng Thụy Điển) từ khoảng năm 1736 và tiếp tục duy trì đến thế kỷ 20. Các cử tri đã từ chối chuyển sang giao thông tay phải vào năm 1955, nhưng sau khi Riksdag thông qua luật vào năm 1963, sự thay đổi đã diễn ra vào ngày 3 tháng 9 năm 1967, được biết đến bằng tiếng Thụy Điển là Dagen H. Kể từ đó, Thụy Điển thực hiện quy tắc giao thông tay phải.

Tàu điện ngầm Stockholm là mạng lưới hệ thống tàu điện ngầm duy nhất ở Thụy Điển và ship hàng trong thành phố thủ đô hà nội Stockholm với 100 nhà ga. Thị trường vận tải đường bộ đường tàu được tư nhân hóa, nhưng trong khi có nhiều doanh nghiệp tư nhân, những nhà quản lý và điều hành lớn nhất vẫn thuộc chiếm hữu của nhà nước. Các hạt ( county ) có nghĩa vụ và trách nhiệm về kinh tế tài chính, vé và tiếp thị cho những chuyến tàu địa phương. Các nhà điều hành quản lý lớn gồm có SJ, Veolia Transport, DSB, Green Cargo, Tågkompaniet và Inlandsbanan. Hầu hết mạng lưới đường tàu đều do Trafikverket chiếm hữu và điều hành quản lý. Các trường bay lớn nhất của Thụy Điển gồm có trường bay Stockholm-Arlanda ( 16,1 triệu hành khách trong năm 2009 ) cách Stockholm 40 km về phía bắc, trường bay Göteborg Landvetter ( 4,3 triệu hành khách trong năm 2008 ) và trường bay Stockholm-Skavsta ( 2,0 triệu hành khách ) .
Tổng dân số của Thụy Điển là 10.142.686 người vào ngày 31 tháng 3 năm 2018. Dân số Thụy Điển đã vượt mốc 9 triệu người vào ngày 12 tháng 8 năm 2004 và 9,5 triệu vào mùa xuân năm 2012, theo Thống kê Thụy Điển [ 85 ] [ 86 ]. Mật độ dân số là 22,5 người / km² ( 58,2 mỗi dặm vuông ), trong đó tỷ lệ dân số ở miền nam của quốc gia cao hơn đáng kể so với miền bắc. Khoảng 85 % dân số sống ở những đô thị [ 7 ]. Thành phố Hà Nội Thủ Đô Stockholm có dân số khoảng chừng 950.000 người ( chưa gồm có dân số của vùng đô thị ). Các thành phố lớn thứ hai và thứ ba là Gothenburg và Malmö. Vùng đô thị Gothenburg chỉ có hơn một triệu dân cư và phần phía tây của Scania, dọc theo Öresund cũng có số dân tựa như. Vùng đô thị Copenhagen và Skåne, nằm ở biên giới Đan Mạch-Thụy Điển xung quanh Öresund mà thành phố Malmö là một phần ( khu vực này trước đây gọi là Vùng Öresund ), có dân số 4 triệu người. Bên cạnh những thành phố lớn, những khu vực có tỷ lệ dân số cao hơn đáng kể so với phần còn lại của quốc gia gồm có khu vực nông nghiệp của Östergötland, vùng bờ biển phía tây, khu vực xung quanh hồ Mälaren và khu vực nông nghiệp quanh Uppsala .Norrland, chiếm khoảng chừng 60 % chủ quyền lãnh thổ Thụy Điển, có tỷ lệ dân số rất thấp ( dưới 5 người mỗi km2 ). Vùng núi cao và hầu hết những vùng ven biển xa xôi phần nhiều không có dân cư. Ở những vùng to lớn phía tây Svealand, hay phần phía nam và TT của Småland tỷ lệ dân số cũng rất thấp. Một khu vực được gọi là Finnveden, nằm ở phía tây nam của Småland, cũng hoàn toàn có thể coi là gần như không có sự hiện hữu của con người .Từ năm 1820 tới năm 1930, khoảng chừng 1,3 triệu người Thụy Điển, tức một phần ba dân số của quốc gia, đã di cư đến Bắc Mỹ, và hầu hết trong số họ đến Hoa Kỳ. Hiện có hơn 4,4 triệu người Mỹ gốc Thuỵ Điển theo ước tính của Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ năm 2006 [ 87 ]. Tại Canada người gốc Thụy Điển có khoảng chừng 330.000 người. [ 88 ]Theo Thống kê Thụy Điển thì vào năm 2017, khoảng chừng 3.193.089 người tức 31,5 % dân số của Thụy Điển có nguồn gốc quốc tế, được định nghĩa là những người sinh ra ở quốc tế hoặc sinh ra ở Thụy Điển nhưng có bố hoặc mẹ ( hoặc cả hai ) sinh ra ở quốc tế [ 89 ]. Những người Thụy Điển gốc quốc tế có nguồn gốc nhiều nhất từ những nước Syria ( 1,70 % ), Phần Lan ( 1,49 % ), Iraq ( 1,39 % ), Ba Lan ( 0,90 % ), Iran ( 0,73 % ) và Somalia ( 0,66 % ) [ 90 ] .
Ngôn ngữ chính thức của Thụy Điển là tiếng Thụy Điển [ 91 ] [ 92 ], một ngôn từ German Bắc, rất giống với tiếng Đan Mạch và tiếng Na Uy, chỉ khác về cách phát âm và chính tả. Người Na Uy hoàn toàn có thể thuận tiện hiểu được tiếng Thuỵ Điển, và người Đan Mạch cũng hoàn toàn có thể hiểu nó tuy sẽ gặp một chút ít khó khăn vất vả hơn so với người Na Uy. Ngược lại, những người nói tiếng Thụy Điển cũng hoàn toàn có thể thuận tiện hiểu được tiếng Na Uy hoặc tiếng Đan Mạch, tuy nhiên tiếng Na Uy sẽ dễ hơn một chút ít so với họ. Các phương ngữ được nói ở Scania, phần cực nam của quốc gia, chịu tác động ảnh hưởng lớn bởi tiếng Đan Mạch do tại khu vực này trước kia là một phần chủ quyền lãnh thổ của Đan Mạch và thời nay vẫn nằm tiếp giáp với vương quốc này. Những người Thụy Điển nói tiếng Phần Lan chiếm khoảng chừng 5 % dân số Thụy Điển [ 93 ], và tiếng Phần Lan đã được công nhận là một ngôn từ thiểu số tại Thụy Điển. Do những người nói tiếng Ả rập nhập cư vào Thụy Điển rất nhiều trong những năm gần đây, việc sử dụng tiếng Ả Rập hoàn toàn có thể đã trở nên thông dụng thoáng rộng ở trong nước hơn so với tiếng Phần Lan. Tuy nhiên, không có thống kê chính thức nào về điều này [ 94 ] .Tại Thụy Điển, tiếng Phần Lan, tiếng Meänkieli, tiếng Jiddisch, tiếng Romani và tiếng Sami có vị thế là những ngôn từ thiểu số được công nhận. Gần 90 % người Thụy Điển có năng lực nói được tiếng Anh [ 95 ] vì một phần tiếng Anh là ngoại ngữ bắt buộc trong trường học [ 96 ] và phần khác là vì tiếng Anh có rất nhiều trong chương trình truyền hình. Đa số học viên chọn tiếng Đức là ngoại ngữ thứ nhì, nhưng gần đây tiếng Tây Ban Nha đang được yêu thích và đã vượt qua tiếng Đức tại một số ít trường. Thật ra tiếng Đức là ngoại ngữ tiên phong tại Thụy Điển cho đến năm 1950 cũng như trong phần còn lại của Bắc Âu .
Giáo hội Thụy Điển, một giáo hội Lutheran, đã là giáo hội vương quốc từ 1527 cho đến 1999. Tỉ lệ thành viên của Giáo hội trên tổng dân số suy giảm dần qua những năm : từ 95,2 % năm 1972 xuống còn 67,5 % năm 2012 và 61,5 % vào năm năm nay [ 97 ] [ 98 ] [ 99 ]. Số người của nhóm lớn thứ nhì, những người theo Hồi giáo, rất khó được đoán đúng mực. Sự hiện hữu của những người Hồi giáo ở Thụy Điển vẫn còn yếu cho đến những năm 1960, khi Thụy Điển mở màn nhận được những người di cư từ vùng Balkan và Thổ Nhĩ Kỳ. Làn sóng nhập cư ồ ạt từ Bắc Phi và Trung Đông đã đưa dân số Hồi giáo tại Thụy Điển tăng đáng kể, ngày này ước tính lên đến 600.000 người [ 100 ]. Công giáo Rôma có vào khoảng chừng 150.000 người và Chính thống giáo Đông phương khoảng chừng 100.000 người. Bên cạnh đó tại Thụy Điển có khoảng chừng 23.000 người của Nhân chứng Jehova, 20.000 người là Fan Hâm mộ Phật giáo và vào khoảng chừng 10.000 người theo Do Thái giáo .Theo cuộc thăm dò ý kiến Eurobarometer vào năm 2010 [ 101 ] :

  • 18% công dân Thụy Điển trả lời rằng họ tin Thượng đế là có thật
  • 45% trả lời rằng họ tin có một dạng thế lực tâm linh nào đó.
  • 34% còn lại tin rằng không có bất kỳ vị thần linh, thượng đế nào.

Nhập cư đã và đang là nguồn tăng trưởng dân số và biến hóa văn hóa truyền thống quan trọng trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc Thụy Điển, và trong nhiều thế kỷ gần đây, Thụy Điển từ một vương quốc di cư ròng sau Thế chiến thứ nhất đã trở thành một quốc gia nhập cư ròng kể từ Thế chiến II trở đi. Các góc nhìn về kinh tế tài chính, xã hội và chính trị của yếu tố nhập cư đã gây ra rất nhiều tranh cãi [ 102 ] .Trong năm năm nay, ước tính 2.320.302 dân cư Thụy Điển có nguồn gốc quốc tế, chiếm khoảng chừng 23 % dân số Thụy Điển [ 103 ]. Số người dân Thụy Điển có cha mẹ là người quốc tế lên tới 3.060.115 người, chiếm 30 % dân số cả nước [ 104 ]. Trong số những người này, 1.784.497 người hiện sống ở Thụy Điển nhưng được sinh ra ở quốc tế. Ngoài ra, 535.805 người được sinh ra ở Thụy Điển nhưng có cả cha và mẹ sinh ra ở quốc tế và 739,813 người khác có một trong hai người cha hoặc mẹ sinh ra ở quốc tế ( còn người còn lại sinh ra ở Thụy Điển ) [ 6 ] .Theo Eurostat, trong năm 2010, đã có 1,33 triệu người Thụy Điển được sinh ra ở quốc tế, tương ứng với 14,3 % tổng dân số. Trong số này, 859.000 ( 9,2 % ) được sinh ra ở những quốc tế EU và 477,000 ( 5,1 % ) được sinh ra ở một nước thành viên EU khác [ 105 ] [ 106 ] .Năm 2009, số người nhập cư đạt mức kỷ lục, với 102.280 người đã di cư đến Thụy Điển chỉ riêng trong năm này [ 107 ]. Người nhập cư ở Thụy Điển hầu hết tập trung chuyên sâu trong những khu vực đô thị ở Svealand và Götaland. Từ đầu những năm 1970, những người nhập cư vào Thụy Điển đa phần là dân tị nạn và những người tới Thụy Điển để đoàn viên với mái ấm gia đình từ những nước Trung Đông và châu Mỹ Latinh [ 108 ] .Mười nhóm di dân quốc tế lớn nhất trong sổ ĐK dân sự Thụy Điển năm năm nay tới từ những nước sau : [ 109 ]
Các số liệu từ Khảo sát Tội phạm Thụy Điển ( SCS ) năm 2013 cho thấy tỉ lệ tội phạm nhìn chung đã giảm trong khoảng chừng thời hạn từ năm 2005 đến năm 2013. Kể từ năm năm trước đã có thực trạng ngày càng tăng ở 1 số ít loại tội phạm, gồm có gian lận thuế, 1 số ít tội phạm tương quan đến gia tài và đặc biệt quan trọng là tội phạm tình dục ( vào năm năm nay tỉ lệ tội phạm tình dục đã tăng 70 % so với năm 2013 ) .Mức độ tham nhũng ở Thụy Điển là rất thấp [ 110 ]. Hệ thống pháp lý và thể chế ở Thụy Điển được coi là có hiệu suất cao trong việc chống tham nhũng, và đặc trưng của những cơ quan chính phủ nước nhà tại Thụy Điển là mức độ minh bạch, liêm chính và nghĩa vụ và trách nhiệm cao [ 111 ] .Tỷ lệ giết người ở Thụy Điển là khá thấp, với khoảng chừng 1.14 vụ giết người trên 100.000 dân vào năm năm ngoái. Số vụ ” đấm đá bạo lực chết người được xác nhận ” đã giao động giữa 68 và 112 vụ trong tiến trình 2006 – năm ngoái, giảm từ 111 vụ năm 2007 xuống còn 68 vụ vào năm 2012, tiếp theo là tăng lên 112 vụ vào năm năm ngoái và giảm xuống 106 vụ vào năm năm nay [ 112 ] [ 112 ] [ 113 ] [ 114 ]. Các điều tra và nghiên cứu về những vụ đấm đá bạo lực gây chết người ở Thụy Điển đã chỉ ra rằng hơn 50% những vụ án được báo cáo giải trình không thực sự là những vụ giết người hay ngộ sát. Nhiều vụ án giết người được báo cáo giải trình trên trong thực tiễn là những vụ tự tử, tai nạn thương tâm hoặc tử trận tự nhiên [ 112 ]. Tuy vậy tỉ lệ những vụ đấm đá bạo lực tương quan đến súng đạn ở Thụy Điển là cao hơn đáng kể so với nhiều nước Tây Âu khác [ 115 ] .Theo SCS năm năm nay, 1,7 % số người Thụy Điển được hỏi đã vấn đáp rằng họ là nạn nhân của hành vi đấm đá bạo lực tình dục. Con số này tăng hơn 100 % so với năm 2012 và 70 % so với năm năm trước. Nạn nhân của tội phạm tình dục thường là phổ cập hơn ở phụ nữ so với phái mạnh, và phổ cập nhất trong khung tuổi 20-24. Tội phạm tình dục xảy ra phổ cập nhất ở nơi công cộng và trong hầu hết những trường hợp, thủ phạm không hề quen biết với nạn nhân [ 116 ]. Trong năm năm trước, đã có 6,697 vụ hiếp dâm tại Thụy Điển được báo cáo giải trình cho công an nước này, tỉ lệ là 69 vụ trên 100.000 dân, theo Hội đồng Quốc gia Thụy Điển về Phòng chống tội phạm ( BRÅ ), tăng 11 % so với năm 2013 [ 117 ]. Trong năm năm nay, tổng số vụ hiếp dâm được báo cáo giải trình đã tăng lên 6.715 vụ [ 118 ]. Vào tháng 8 năm 2018, SVT báo cáo giải trình rằng thống kê hiếp dâm ở Thụy Điển cho thấy 58 % phái mạnh bị phán quyết hiếp dâm trong 5 năm qua được sinh ra ngoài Liên minh châu Âu, phần nhiều là dân nhập cư từ những nước Nam Phi, Bắc Phi, Ả Rập, Trung Đông và Afghanistan [ 119 ] [ 120 ]. Những số lượng chính thức cho thấy tỷ suất tội phạm tình dục tại Thụy Điển đang liên tục có tín hiệu ngày càng tăng [ 119 ] [ 121 ] .

Trẻ em từ 1-5 tuổi ở Thụy Điển được đảm bảo theo học tại các trường mẫu giáo công lập (förskola). Giáo dục tại trường học là bắt buộc đối với mọi trẻ em từ 6 đến 16 tuổi. Sau khi hoàn thành lớp 9, khoảng 90% học sinh tại Thụy Điển tiếp tục theo học tại một trường trung học trong vòng ba năm. Hệ thống trường học tại Thụy Điển phần lớn được tài trợ bởi các loại thuế.

nhà nước Thụy Điển bảo vệ sự đối xử công minh cho cả trường công lập cũng như trường tư thục [ 122 ]. Bất cứ ai cũng hoàn toàn có thể xây dựng một trường học nhằm mục đích mục tiêu thu doanh thu và những khu vực đô thị phải cấp cho những trường tư thục một số tiền tương tự với số tiền mà những trường thuộc chiếm hữu của chính quyền sở tại thành phố nhận được. Bữa ăn trưa ở trường cho học viên là không lấy phí tại tổng thể những trường học ở Thụy Điển, và việc cung ứng bữa sáng không tính tiền cũng được khuyến khích [ 123 ] .Có một số ít trường ĐH và cao đẳng khác nhau ở Thụy Điển, truyền kiếp nhất và lớn nhất trong số đó nằm ở những thành phố Uppsala, Lund, Gothenburg và Stockholm. Năm 2000, 32 % người Thụy Điển có bằng ĐH, đưng thứ 5 trong những nước OECD [ 124 ]. Cùng với 1 số ít vương quốc châu Âu khác, chính phủ nước nhà Thụy Điển cũng trợ cấp học phí cho những sinh viên quốc tế theo học tại những học viện chuyên nghành ở Thụy Điển, mặc dầu một dự luật gần đây được trải qua tại Riksdag sẽ hạn chế khoản rợ cấp này cho sinh viên đến từ những nước EEA và Thụy Sĩ [ 125 ] .Sự ngày càng tăng của dòng người nhập cư vào Thụy Điển là nguyên do chính khiến cho Thụy Điển tụt hạng liên tục trong bảng xếp hạng PISA ( Chương trình nhìn nhận học viên quốc tế ) [ 126 ] [ 127 ] [ 128 ] [ 129 ] .
Hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất Thụy Điển đa phần là do cơ quan chính phủ hỗ trợ vốn, mặc dầu chăm nom sức khỏe thể chất tư nhân cũng sống sót. Nguồn kinh phí đầu tư dành cho mạng lưới hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất ở Thụy Điển hầu hết là trải qua những loại thuế. Hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất ở Thụy Điển có chất lượng rất cao, tương tự với những vương quốc tăng trưởng khác. Thụy Điển nằm trong top 5 vương quốc có tỷ suất tử trận trẻ sơ sinh thấp nhất quốc tế. Tuổi thọ trung bình của người dân Thụy Điển cũng thuộc top đầu quốc tế. Nước uống ở Thụy Điển cũng được cho là bảo đảm an toàn bậc nhất quốc tế. Theo bảng xếp hạng của EHCI về những vương quốc có dịch vụ y tế tốt nhất ở châu Âu năm năm nay, Thụy Điển xếp ở vị trí thứ 12 [ 130 ] .

Cuộc sống xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

” Mô hình Thụy Điển “, một khái niệm của thập niên 1970, ám chỉ mạng lưới hệ thống phúc lợi xã hội, một mạng lưới hệ thống phúc lợi và chăm sóc xã hội rộng rãi, là hiệu quả của sự tăng trưởng hằng trăm năm. Trong thời hạn từ năm 1890 đến 1930 một phần cơ sở cho một mạng lưới hệ thống phúc lợi xã hội đã thành hình, nhưng mãi đến những năm của thập niên 1930, đặc biệt quan trọng là từ khi Đảng Công nhân Dân chủ Xã hội Thụy Điển xây dựng cơ quan chính phủ năm 1932, việc kiến thiết xây dựng một vương quốc phúc lợi xã hội mới trở thành một dự án Bất Động Sản chính trị và được tăng cường. Hệ thống phúc lợi xã hội Thụy Điển sau cuối đã gồm có toàn bộ mọi người từ trẻ nhỏ ( trải qua mạng lưới hệ thống chăm nom trẻ nhỏ của làng xã ) cho đến những người về hưu ( trải qua mạng lưới hệ thống chăm nom người già của làng xã ) .Mãi đến thập niên vừa mới qua mới có những biến hóa lớn. Một cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng đầu thập niên 1990 đã dẫn đến việc cắt giảm những phúc lợi xã hội và sự tăng trưởng nhân khẩu như đã Dự kiến đã buộc phải kiến thiết xây dựng lại hàng loạt mạng lưới hệ thống hưu trí, mạng lưới hệ thống mà từ nay được gắn liền vào tăng trưởng kinh tế tài chính. Thế nhưng những cuộc bầu cử vừa mới qua đã cho thấy là chính những phần cốt lõi của mạng lưới hệ thống phúc lợi xã hội rất được người công dân thương mến .

Khoa học và kỹ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Trong thế kỷ 18, cuộc cách mạng khoa học của Thụy Điển đã diễn ra. Năm 1739, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển được xây dựng, với những cá nhân kiệt xuất như Carl Linnaeus và Anders Celsius ( người ý tưởng ra Nhiệt kế Celsius ) là thành viên khởi đầu. Nhiều công ty được xây dựng bởi những người tiên phong tiên phong cho đến nay vẫn là những tên thương hiệu quốc tế lớn. Nhà vật lý Thụy Điển Gustaf Dalén là người đã xây dựng nên công ty AGA và nhận giải Nobel Vật lý cho ý tưởng ra van mặt trời của mình. Nhà hóa học Thụy Điển Alfred Nobel là người đã ý tưởng ra thuốc nổ và là người sáng lập nên giải Nobel. Nhà ý tưởng Thụy Điển Lars Magnus Ericsson đã xây dựng công ty mang tên của mình, Ericsson, đến nay đây vẫn là một trong những công ty viễn thông lớn nhất quốc tế. Nhà vật lý Thụy Điển Jonas Wenström là người tiên phong tiên phong trong những nghiên cứu và điều tra về dòng điện xoay chiều và cùng với nhà ý tưởng người Serbia Nikola Tesla, ông được công nhận là một trong những người đã ý tưởng ra mạng lưới hệ thống điện ba pha. Tetra Pak là một ý tưởng dùng để tàng trữ thực phẩm lỏng, được ý tưởng bởi Erik Wallenberg. Omeprazole, một loại thuốc chữa bệnh loét dạ dày, là loại thuốc hút khách nhất quốc tế trong những năm 1990 và được tăng trưởng bởi công ty Thụy Điển AstraZeneca. Gần đây hơn, Håkan Lans là người đã ý tưởng ra Hệ thống nhận dạng tự động hóa ( AIS ) .Các nhà ý tưởng Thụy Điển đang nắm giữ 47.112 văn bằng bản quyền trí tuệ tại Hoa Kỳ vào năm năm trước, theo Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ. Chỉ có mười vương quốc khác trên quốc tế nắm giữ nhiều văn bằng bản quyền trí tuệ hơn Thụy Điển [ 131 ] .Theo tỷ suất Phần Trăm GDP, chính phủ nước nhà Thụy Điển phân chia nguồn lực dành cho nghiên cứu và điều tra và tăng trưởng nhiều hơn bất kỳ vương quốc nào khác trên quốc tế [ 132 ]. Thụy Điển đứng đầu châu Âu về số lượng những loại sản phẩm khoa học được công bố tính theo trung bình đầu người [ 133 ] .Trong năm 2009, những quyết định hành động về việc thiết kế xây dựng hai cơ sở khoa học lớn nhất của Thụy Điển, những cơ sở bức xạ synchrotron MAX IV và European Spallation Source, đã được trải qua [ 134 ] [ 135 ]. Cả hai cơ sở đều sẽ được kiến thiết xây dựng tại Lund. European Spallation Source, tốn 14 tỷ SEK để kiến thiết xây dựng [ 136 ], sẽ khởi đầu hoạt động giải trí vào năm 2019 và sẽ cung ứng chùm tia neutron mạnh hơn khoảng chừng 30 lần so với bất kể mạng lưới hệ thống phân phối neutron nào lúc bấy giờ. [ 137 ]. MAX IV, ngân sách khoảng chừng 3 tỷ SEK, đi vào hoạt động giải trí từ năm năm ngoái. Cả hai cơ sở này đều có ý nghĩa lớn so với nghiên cứu và điều tra vật chất .
Vào đầu Phong trào Cải cách nền tảng cho một tiếng Thụy Điển thống nhất mở màn hình thành. Văn học mang đặc thù tôn giáo sở hữu lợi thế trong suốt thời kỳ này .

Vào năm 1732 số đầu tiên của tờ tuần báo đầu tiên, Then swänska Argus, được phát hành. Olof Dalin, người phát hành tờ tuần báo này, chủ yếu hướng về giới bạn đọc là người thường dân. Trong những người cùng thời với Dalin nổi bật nhất là bà Hedvig Charlotta Nordenflycht. Thơ của bà một phần mang tính chất cá nhân và trữ tình, một phần khác mang dấu ấn của cuộc đấu tranh vì các quyền trí thức của phụ nữ.

Erik Gustaf Geijer cũng như người sau ông là Esaias Tegnér là những người đại diện cho trường phái lãng mạn quốc gia trong Thời kỳ Lãng mạn. Với bài thơ Vikingen Geijer đã đưa hình tượng của người Viking đi vào văn học. Cũng trong thời kỳ này các tiểu thuyết đầu tiên bắt đầu được phát hành, đáng kể nhất là Carl Jonas Love Almqvist với quyển tiểu thuyết Drottningens juvelsmycke (Châu báu của hoàng hậu).

Selma Lagerlöf, tranh vẽ của Carl Larsson ( 1909 )

August Strindberg và Selma Lagerlöf là hai nhà văn nổi bật nhất trong thời gian từ cuối thế kỷ XIX cho đến Chiến tranh thế giới thứ nhất. Với hai tác phẩm Fadren (Cha) năm 1887 và Fröken Julie (Người con gái tên Julie) Strindberg đã đạt đến giới bạn đọc quốc tế. Người đoạt giải Nobel Selma Lagerhöf bắt đầu được giới công khai biết đến qua quyển tiểu thuyết Gösta Berlings saga.

Nền văn học sau năm 1914 hướng về những đề tài xã hội nhiều hơn thời hạn trước đó. Sigfrid Siwertz, Elin Wägner và Hjalmar Bergman miêu tả quốc gia Thụy Điển đương thời trong thời hạn quy đổi từ xã hội nông nghiệp sang xã hội công nghiệp .

Thời kỳ Hiện đại trong văn học Thụy Điển bắt đầu trong những thập niên sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Giữa những năm 1960 bắt đầu có một cuộc đổi hướng trong văn học Thụy Điển. Nhận thức mới về chính trị thế giới đòi hỏi một nền văn học phê bình xã hội. Per Olov Enquist viết quyển tiểu thuyết mang tính chất tài liệu về việc trục xuất những người Balt từ Thụy Điển về Liên bang Xô viết. Các nhà văn khác như Pär Westberg và Sara Lidman viết về tình trạng của thế giới bên ngoài. Trong những năm của thập kỷ 1970 văn học Thụy Điển trở về đề tài sử thi. Trong nhiều tác phẩm cùng chủ đề, từng vùng đất của Thụy Điển đã được miêu tả lại trong lúc chuyển đổi giữa cũ và mới. Lars Norén với bi kịch gia đình Modet att döda (Can đảm để giết người) năm 1980 đã trở thành nhà viết bi kịch nổi tiếng nhất của những thập niên kế tiếp.

Vào khoảng năm 1910 Thụy Điển bắt đầu sản xuất phim thường xuyên. Chẳng bao lâu phim Thụy Điển đạt chất lượng đến một mức độ làm cho cả thế giới biết đến. Thế nhưng khi phim có âm thanh ra đời và kèm theo đó là việc tự giới hạn trong thị trường nhỏ nói tiếng Thụy Điển, phim Thụy Điển giảm sút xuống mức độ thấp về nghệ thuật. Mãi đến sau Chiến tranh thế giới thứ hai phim Thụy Điển mới trải qua một cuộc đổi mới về chất lượng nghệ thuật. Trước tiên là trong thể loại phim tài liệu, thí dụ như phim Con người trong thành phố của Arne Sucksdorf đã đoạt được giải thưởng Oscar. Thể loại phim thiếu niên và nhi đồng cũng đạt được sự quan tâm của thế giới.

Ban nhạc ABBA, vài ngày sau khi họ giành được thắng lợi cuộc thi hát Eurovision Song Contest Nhà hát Opera GothenburgNăm 2007, với lệch giá hơn 800 triệu đô la, Thụy Điển là nước xuất khẩu âm nhạc lớn thứ ba trên quốc tế, chỉ xếp sau Mỹ và Anh [ 138 ] [ 139 ]. ABBA là một trong những ban nhạc Thụy Điển nổi tiếng quốc tế tiên phong, và lúc bấy giờ vẫn nằm trong số những ban nhạc nổi tiếng nhất trên quốc tế. Với ABBA, nền âm nhạc Thụy Điển bước vào một kỷ nguyên mới, khi mà nhạc pop Thụy Điển đạt được nổi tiếng ở tầm quốc tế. Đã có nhiều ban nhạc của Thụy Điển đạt được thành công xuất sắc quốc tế kể từ đó, ví dụ điển hình như Roxette, Ace of Base, Europe, A-teens, The Cardigans, Robyn, The Hives và Soundtrack of Our Lives. Thụy Điển cũng là một quốc gia có nền nhạc Metal tăng trưởng cực kỳ can đảm và mạnh mẽ với những cái tên đã quá quen thuộc với những rockfan trên toàn quốc tế như Arch Enemy, In Flames, Dark Funeral, Dark Tranquillity hay Pain Of Salvation .Thụy Điển cũng là một trong những vương quốc thành công xuất sắc nhất tại cuộc thi Eurovision Song Contest, với tổng số sáu lần giành thắng lợi ( 1974, 1984, 1991, 1999, 2012 và năm ngoái ), chỉ xếp sau Ireland với bảy lần thắng lợi .

Các tiệc tùng và phong tục tập quán đặc trưng[sửa|sửa mã nguồn]

Cây nêu của liên hoan giữa hè

Ngày 6 tháng 1 là ngày lễ Trettondedag jul (lễ Ba Vua còn gọi là lễ Hiển Linh), đây là ngày lễ quốc gia tại Thụy Điển chủ yếu theo đạo Tin Lành.

Vào ngày 13 tháng 1, Tjugondedag jul (còn gọi là Tjugondag jul hay Knut), mùa Giáng Sinh chấm dứt. Thỉnh thoảng có lễ hội cuối cùng, nến và các vật trang hoàng được tháo gỡ xuống và cây Nô en được mang ra ngoài.

Valborgsmässoafton được chào mừng vào ngày 30 tháng 4. Người dân quay quanh các lửa trại lớn, có phát biểu chào mừng mùa Xuân và hát các bài ca về mùa Xuân. Đặc biệt ở tại Lund và Uppsala thì Valborg vào đêm trước ngày 1 tháng 5 là một lễ hội sinh viên quan trọng. Đúng 15 giờ tất cả mọi người đều đội mũ sinh viên lên là hát những bài ca sinh viên. Vào đêm đó thường người ta uống nhiều rượu.

Ngày 6 tháng 6, Svenska flaggans dag, là ngày lễ quốc khánh của Thụy Điển. Đầu tiên là “Flaggentag” (Ngày Quốc kỳ), ra đời vào năm 1916, ngày 6 tháng 6 là lễ quốc khánh từ năm 1983 và từ năm 2005 cũng là ngày lễ chính thức.

Lễ hội giữa hè (Midsommarfest) được mừng vào đêm rạng sáng ngày thứ Bảy đầu tiên sau ngày 21 tháng 6. Lễ hội này được ăn mừng lớn chỉ có thể so sánh được với lễ Giáng Sinh. Thụy Điển đẹp nhất vào đêm “midsommarafton” cuối tháng 6, khi ánh sáng mặt trời có thể nhìn thấy 24 tiếng liên tục ở miền Bắc và ở miền Nam chỉ có vài tiếng là hoàng hôn và rạng sáng. Ngày lễ này có truyền thống rất lâu đời và có nguồn gốc từ các lễ hội chào mừng mùa Hè từ thời kỳ Tiền Lịch sử. Trên khắp mọi nơi ở Thụy Điển người dân ca hát và nhảy múa chung quanh cây nêu tháng 5 được trang hoàng bằng cành cây và bông hoa, có lẽ là biểu tượng quốc gia Thụy Điển nổi tiếng nhất.

Vào tháng 8 bắt đầu có tôm cua tươi đầu mùa ở chợ. Lễ hội chào mừng được gọi là Kräftskiva và được tổ chức không có thời điểm nhất định. Người dân ăn tôm cua luộc cho đến khi no và uống kèm theo đó là rượu mạnh.

Tại miền Bắc Thụy Điển còn có Surströmmingsfest vào cuối mùa Hè. Việc ăn cá trích được ủ trước cùng với khoai tây hay với tunnbröd (một loại bánh mì khô) trong dịp lễ này đòi hỏi phải có khẩu vị “cứng cáp”.

Lễ Lucia (Luciafest) bắt đầu vào sáng ngày 13 tháng 12 và tại Thụy Điển là ngày của Nữ hoàng ánh sáng. Người con gái đầu trong gia đình xuất hiện với một váy trắng và mang trên đầu một vòng hoa được làm từ cành cây của một loài cây việt quất (Vaccinium vitis-idaea) và nến, đánh thức gia đình và mang thức ăn sáng đến tận giường. Trường học và nơi làm việc trên toàn nước được các đoàn diễu hành đến thăm viếng vào sáng sớm. Các cô gái trẻ mang váy trắng dài đến gót chân cùng với nến trên đầu và tay, đi cùng là các nam thiếu niên mang quần áo trắng và đội nón chóp dài được trang điểm bằng nhiều ngôi sao.

Thể thao là một trào lưu quần chúng tại Thụy Điển với khoảng chừng độ 50% dân số tham gia tích cực. Hai môn thể thao chính là bóng đá và khúc côn cầu trên băng. Zlatan Ibrahimovic, Henrik Larsson và Fredrik Ljungberg thuộc về những ngôi sao 5 cánh bóng đá của Thụy Điển và trong số những người nổi tiếng trong bộ môn khúc côn cầu trên băng phải kể đến Markus Näslund, Peter Forsberg, Mats Sundin, Daniel Alfredsson, Niklas Lidström, Börje Salming và Pelle Lindbergh .

Số người chơi các môn thể thao cưỡi ngựa nhiều chỉ sau bóng đá, phần lớn là phụ nữ. Tiếp theo sau đó là golf, điền kinh và các môn thể thao đồng đội như bóng ném, khúc côn cầu trong nhà (tiếng Anh: Floorball), bóng rổ và ngoài ra là bandy tại các vùng phía Bắc.

Các vận động viên quần vợt thành công xuất sắc gồm có Björn Borg, Mats Wilander, Stefan Edberg và Robin Soderling .Rất nhiều người Thụy Điển đã lập thành tích quốc tế trong điền kinh, thí dụ như Patrik Sjöberg – kỷ lục nhảy cao nam châu Âu, hay Kajsa Bergqvist – kỷ lục nhảy cao nữ, và người đoạt huy chương vàng Thế vận hội Stefan Holm. Hai vận động viên Thụy Điển khác đoạt huy chương vàng tại Thế vận hội mùa Hè 2004 là Carolina Klüft trong bộ môn điền kinh nữ bảy môn và Christian Olsson trong bộ môn nhảy ba bước .Các vận động viên nổi tiếng khác của Thụy Điển gồm có Ingemar Johansson ( đấm bốc hạng nặng ), Annika Sörenstam ( đánh golf ), Jan-Ove Waldner ( nguyên vô địch bóng bàn 5 lần ) và Tony Rickardsson ( đua mô tô ) .Trong trường học, trên bãi cỏ hay trong khu vui chơi giải trí công viên brännboll, một bộ môn thể thao tựa như như bóng chày, thường hay được chơi để vui chơi. Trong những thế hệ lớn tuổi những bộ môn thể thao vui chơi khác là kubb và boules .
Ẩm thực Thụy Điển là thực phẩm truyền thống lịch sử của người Thụy Điển. Do Thụy Điển trải dài từ bắc tới nam, nó nhiều độc lạ giữa ẩm thực ăn uống phía bắc và phía nam. [ 140 ]Trong lịch sử vẻ vang, ở phía Bắc, người ta từng ăn những loại thịt như tuần lộc, hoặc những loại thịt thú săn khác, nó có nguồn gốc từ văn hóa truyền thống Sami, trong khi những loại rau tươi có vai trò quan trọng hơn ở phía Nam .

Những ngày lễ[sửa|sửa mã nguồn]

Biểu tượng vương quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Quốc kỳ Thụy Điển hình chữ nhật, nền cờ màu lam, chữ thập màu vàng chia mặt cờ thành 4 hình chữ nhật màu lam. Diện tích của 2 hình chữ nhật trên và dưới bên trái bằng nhau, 2 hình chữ nhật trên và dưới bên phải cũng có diện tích quy hoạnh bằng nhau. Hai màu lam và vàng bắt nguồn từ màu của Hoàng gia Thuỵ Điển. Lá cờ chữ thập màu vàng từng là quân kỳ của thủy quân Hoàng gia Thuỵ Điển. Ngày 22/06/1906 chính thức pháp luật lá quốc kỳ này .
Lai lịch quốc huy Thuỵ Điển hoàn toàn có thể truy nguyên về những năm 1408 – 1470. Phía trên tấm áo choàng là chiếc vương miện, mặt tấm lá chắn trong tấm áo choàng có màu lam. Một chữ thập màu vàng chia mặt tấm lá chắn thành 4 phần : phần trên bên trái và phần dưới bên phải mỗi phần có 3 phần chiếc vương miện màu vàng, phần trên bên phải và phần dưới bên trái có con sư tử vàng đội vương miện vàng thè lưỡi đỏ. Trung tâm lá chắn lớn có một lá chắn tương đối nhỏ, mặt tấm lá chắn chia 2 phần phải và trái : mặt bên trái do những sọc chéo 3 màu lam, trắng bạc, đỏ và một chiếc bình vàng tạo thành, mặt bên phải có vẽ một tháp chuông kiểu lô cốt và một con chim ưng vàng. Hình trên tấm lá chắn nhỏ là phù hiệu của Hoàng gia Thụy Điển khoảng chừng năm 1200. Phía trên tấm lá chắn là một chiếc vương miện, 2 bên là hai con sư tử vàng đầu đội vương miện ngoảnh về phía sau đỡ lấy. Sư tử đứng trên đế tấm lá chắn, đuôi cong hướng lên trên, thè lưỡi đỏ. Xung quanh tấm lá chắn là huân chương trang trí. Năm 1908 chính thức chế định quốc huy dạng tấm áo choàng này .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]